Phù hợp diễn biến thị trường

Số liệu từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho thấy, nửa đầu năm 2019, tín dụng toàn hệ thống ngân hàng đã tăng 7,33% (số liệu tăng trưởng tín dụng đến ngày 10-6-2019 được NHNN công bố là 5,75%). Mặc dù tăng với tốc độ cao, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng không có gì đáng lo vì tín dụng vẫn luôn trong tầm kiểm soát và cơ bản mức tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống vẫn tương đương với cùng kỳ năm 2018.

Tăng trưởng tín dụng giai đoạn 2013-2019

Chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu cho hay, trong nửa cuối tháng 6, các ngân hàng thương mại (NHTM) tranh thủ khai thác “room” cho vay. Một số NHTM đạt chuẩn Basel II, đáp ứng chỉ tiêu về an toàn vốn có thể được NHNN ưu tiên về chỉ tiêu tín dụng. Với hạn mức cụ thể được giao, các NHTM sẽ sớm cho vay kín “room” để tận dụng được kỳ hạn dài, tăng thu nhập lãi thuần, nâng cao kết quả kinh doanh.

Cùng quan điểm, ông Cấn Văn Lực, cố vấn cấp cao Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), cũng nêu hai nguyên nhân.

Đầu tiên là yếu tố thời vụ. Thường vào cuối mỗi quý, đặc biệt là cuối giai đoạn 6 tháng đầu năm, các NHTM, doanh nghiệp đi vay sẽ chốt hợp đồng, chốt sổ sách để bảo đảm hoàn thành kế hoạch kinh doanh nửa năm, tạo đà cho 6 tháng cuối năm. Bên cạnh đó, các NHTM, doanh nghiệp niêm yết còn phải kiểm toán báo cáo tài chính, do vậy kết quả của 6 tháng là rất quan trọng đối với cả doanh nghiệp, nhà đầu tư và bản thân NHTM.

Thứ hai là trong quý II/2019 có một số NHTM đã đáp ứng tiêu chuẩn Basel II về an toàn vốn. Thực hiện theo cam kết đưa ra trước đó, NHNN đã chính thức cấp quota thêm cho các NHTM (trước đây chưa giao chỉ tiêu), đồng thời các NHTM đó cũng đã sẵn sàng tín dụng để đẩy ra khi được cấp quota, nên khi được “nhận quà” là họ đẩy luôn tín dụng ra thị trường. “Tuy nhiên, mức tăng 7,33% trong 6 tháng chỉ nhỉnh hơn chút so với cùng kỳ năm trước, không có gì đáng quan ngại bởi phù hợp với diễn biến thị trường”, ông Lực nói.

Ở góc độ quản lý, đánh giá về tăng trưởng tín dụng 6 tháng, ông Nguyễn Quốc Hùng, Vụ trưởng Vụ Tín dụng NHNN, khẳng định: Con số này tương đương năm 2018 và không có gì đáng lo ngại. Lãnh đạo NHNN đề cập đến việc các NHTM lớn hiện nay không còn mở rộng cho vay. Đơn cử như Agribank đã “hết room” tín dụng, không tăng vốn, đồng nghĩa không thể giải ngân, nếu cho vay sẽ vi phạm. Điều này diễn ra tương tự với ngân hàng VietinBank, Vietcombank. Một số NHTMCP nhỏ không tác động đáng kể. “Chính sách tiền tệ bản chất vẫn được điều hành theo định hướng ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát. Do đó, tăng trưởng tín dụng phải an toàn. Kiểm soát tín dụng không chặt sẽ phát sinh nợ xấu”, ông Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh.

Tuy nhiên, dù tăng đột biến nhưng với mức tăng trưởng tín dụng trong 6 tháng 7,33% được đánh giá là thấp nhất trong vòng 4 năm trở lại đây. Cụ thể, cùng kỳ năm 2018, tăng trưởng tín dụng 7,88%; cùng kỳ các năm 2016 và 2017, mức tăng lần lượt là 8,21% và 9,01%. Vậy do đâu tín dụng tăng trưởng thấp? Phải chăng nền kinh tế đang ngày càng chủ động được nguồn vốn, giảm dần sự phụ thuộc vào ngân hàng?

Trả lời cho câu hỏi này, nhiều nguyên nhân đã được giới chuyên môn chỉ rõ. Cụ thể, từ năm 2014 đến nay, do áp lực vừa phải ổn định kinh tế vĩ mô vừa phải tái cấu trúc hệ thống ngân hàng, NHNN quyết định áp giới hạn chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho các NHTM, trong đó chỉ tiêu của từng NHTM sẽ phụ thuộc vào quy mô cũng như năng lực riêng.

NHNN khẳng định sẽ kiểm soát chặt chẽ tín dụng ở những phân khúc có tính rủi ro

Cùng với đó, chủ trương gia tăng về chất lượng tín dụng thay vì số lượng cũng khiến NHTM tiếp tục siết lại nguồn vốn cho vay, ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận khi thu nhập lãi thuần vẫn đang chiếm tới 80% tổng thu nhập tại phần lớn các NH thành viên. Do đó, để tăng lợi nhuận mà vẫn không “vượt rào” chỉ tiêu tín dụng NHNN giao, một số NHTM tập trung vào dịch vụ thu xếp vốn qua môi giới cho trái phiếu doanh nghiệp.

Một nguyên nhân không kém quan trọng khác khiến tín dụng tăng chậm trong thời gian qua chính là sự bùng nổ của hoạt động cho vay ngang hàng (P2P lending). Kết nối trên nền tảng công nghệ không thông qua trung gian, giảm thiểu chi phí, nhanh chóng tiện lợi và tạo kênh đầu tư sinh lời hấp dẫn, cho vay ngang hàng đã dần trở thành kênh tài chính lớn đáng chú ý tại Việt Nam.

Tốc độ giải ngân đầu tư công chậm cũng được xem là một trong những nguyên nhân khiến tăng trưởng tín dụng chậm. Báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, quý I/2019, cả nước giải ngân vốn đầu tư công chỉ đạt 0,01%.

Tín dụng sẽ tăng mạnh?

Giới chuyên môn nhận định, có những NHTM tăng trưởng tín dụng khá tốt trong 6 tháng đầu năm 2019. Đơn cử, TPBank đạt lợi nhuận trước thuế 1.620 tỉ đồng, tăng gấp rưỡi so với cùng kỳ năm 2018. Lợi nhuận trước thuế hợp nhất của MB Bank ước đạt 4.670 tỉ đồng, tăng 22% so với cùng kỳ năm 2018. Đáng chú ý, Vietcombank ước tính lợi nhuận trước thuế sẽ tăng khoảng 41% so với cùng kỳ năm trước, đạt khoảng 11.300 tỉ đồng.

Tuy nhiên, nhìn chung các NHTM tăng tín dụng thận trọng hơn. Điều đó một phần cũng do định hướng kiểm soát chặt tín dụng của NHNN. Định hướng này nhận được sự đồng tình của giới chuyên môn. Khi quy mô dư nợ trong nền kinh tế ngày càng tăng cao, nếu tiếp tục đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm sau cao hơn năm trước thì con số tăng tuyệt đối cao hơn rất nhiều. Nếu không kiểm soát tốt dòng vốn thì rất có thể lượng tiền chảy nhiều vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro.

Dự báo về tình hình tăng trưởng tín dụng trong thời gian tới, chuyên gia Bùi Quang Tín cho hay, đến quý III/2019, một số NHTM có thể đụng trần hạn mức tín dụng. Vì thế, tăng trưởng tín dụng trong quý IV/2019 sẽ mạnh nhất, khoảng 5%. Quý IV, các doanh nghiệp cần vốn cho sản xuất kinh doanh và nếu tín dụng bị ngưng thì doanh nghiệp sẽ gặp khó về vốn. Có chuyên gia dự đoán: “Khả năng đến cuối quý III, NHNN sẽ căn cứ các yếu tố kinh tế vĩ mô để xem xét điều chỉnh hạn mức tín dụng, đặc biệt trong điều kiện lạm phát dưới 4%”.

Trong khi đó, Công ty Chứng khoán MB (MBS) đưa ra dự báo: Tăng trưởng tín dụng năm 2019 có thể chậm hơn đối với các NHTM, ước đạt 12,5%, thấp hơn so với mức 13% của năm 2018, do lãi suất có xu hướng neo ở mức cao và các chính sách quản lý tín dụng thận trọng hơn của Chính phủ cũng như NHNN.

Bình luận về vấn đề này, chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu cho biết, sau một giai đoạn tăng trưởng tín dụng nhanh thì việc các NHTM củng cố lại hoạt động, trong đó có tín dụng, là điều cần thiết. Dĩ nhiên, điều này sẽ ảnh hưởng phần nào tới lợi nhuận của NHTM, song việc “hy sinh” một phần lợi nhuận ở thời điểm này để củng cố hoạt động tín dụng lành mạnh hơn, kiểm soát và giảm thiểu rủi ro, sẽ có lợi hơn đối với NHTM trong tương lai.

Mới đây, Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng cũng khẳng định, trong thời gian tới, NHNN sẽ điều hành tín dụng cho nền kinh tế một cách linh hoạt, có những điều chỉnh kịp thời, đáp ứng đầy đủ vốn cho nền kinh tế nhưng vẫn ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm chất lượng tín dụng, đưa tín dụng vào các lĩnh vực ưu tiên, kiểm soát chặt chẽ tín dụng ở những phân khúc có khả năng rủi ro cao.