Trước thông tin liên bộ Tài chính – Công Thương đã chính thức quyết định sẽ không giảm giá bán các mặt hàng xăng dầu mà thay vào đó là tăng thuế nhập khẩu cũng như mức trích vào Quỹ bình ổn mặt hàng xăng dầu, dư luận xã hội đang tỏ ra rất bức xúc: Vì sao khi giá dầu thế giới tăng thì giá bán xăng dầu trong nước tăng nhưng khi giảm thì giá bán xăng dầu trong nước vẫn “bình chân như vại”.

Theo quy định tại Nghị định số 84/2009/NĐ-CP của Chính phủ ngày 15-10-2009 về kinh doanh xăng dầu thì giá bán xăng dầu được thực hiện trên nguyên tắc cơ chế thị trường với sự quản lý của nhà nước, nhưng hiện nay thị trường xăng dầu thực chất vẫn chưa vận hành theo cơ chế thị trường.

Lâu nay, để đảm bảo mặt bằng về giá và tránh những tác động tiêu cực làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, tiêu dùng, giá của mặt hàng xăng dầu luôn được Nhà nước điều chỉnh và giữ ổn định trong một thời gian dài. Do đó, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu hoàn toàn không có quyền tự quyết về giá. Nhà nước sẽ sử dụng các công cụ tài chính để can thiệp vào mặt bằng giá xăng dầu.

Việc làm này của Nhà nước nhằm đảm bảo sự cân bằng lợi ích giữa 3 bên là Nhà nước – người tiêu dùng – doanh nghiệp nhưng vô hình chung đã làm sai lệch khả năng cạnh tranh giữa các doanh nghiệp. Trong trường hợp có biến động mạnh về giá cả mặt hàng xăng dầu thì cả Nhà nước và doanh nghiệp đều lâm vào thế bị động.

Ngoài ra, mức độ cạnh tranh giữa các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu cũng rất thấp. Điều này thể hiện rất rõ khi đem so sánh tiềm lực của các đầu mối nhập khẩu xăng dầu ở nước ta. Tuy cùng hoạt động trong lĩnh vực nhập khẩu xăng dầu nhưng mỗi doanh nghiệp lại có tiềm lực tài chính mạnh, yếu khác nhau; có hệ thống cơ sở vật chất, kinh doanh khác nhau… nhưng trên thực tế họ lại phải phân phối tại các cửa hàng bán lẻ với cùng một giá. Điều này khiến giữa các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu hoàn toàn không có sự cạnh tranh về giá, lợi ích của người tiêu dùng vì thế cũng khó được bảo đảm.

Theo Bộ Tài chính, việc duy trì mức thuế suất 0% từ giữa tháng 1-2011 đã góp phần ổn định nền kinh tế, kiềm chế lạm phát xong lại khiến nguồn thu ngân sách từ năm 2010 đến nay giảm khoảng 20.136 tỉ đồng, chỉ riêng giai đoạn từ ngày 24-2-2011 đến nay khoảng là gần 10.047 tỉ đồng.

Thứ trưởng Bộ Tài chính, Trần Văn Hiếu cho biết: Trong giai đoạn trung tuần tháng 5, để đảm bảo thực hiện mục tiêu được nêu ra tại Nghị quyết 11 và giảm bớt khó khăn cho người tiêu dùng, liên bộ Tài chính – Công Thương đã không thông qua phương án tăng giá xăng dầu của Petrolimex.