Ngoại trưởng Nga Lavrov

Tờ báo Hayom của Israel mới đây đăng tải một tài liệu mà tác giả khẳng định là chứa các chi tiết trong bản kế hoạch của Hoa Kỳ cho việc thành lập hai nhà nước Palestine và Israel, được gọi là "hiệp ước thế kỷ". Dự kiến kế hoạch này sẽ được công bố ​​vào tháng 6 tới, sau tháng chay Ramadan của người Hồi giáo.

Tổng thống Mỹ Donald Trump từng hứa rằng sẽ giải quyết dứt điểm cuộc xung đột giữa Israel và Palestine, điều mà tất cả những người tiền nhiệm của ông đã thất bại và ông giao nhiệm vụ nặng nề này cho Cố vấn cao cấp đồng thời là con rể của mình, Jared Kushner, 38 tuổi, đứng đầu một nhóm nhỏ gồm những người nổi tiếng có quan hệ gần với Nhà nước Do Thái, như Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ về Trung Đông Jason Greenblatt và Đại sứ Hoa Kỳ tại Jerusalem David Friedman.

Là người không có kinh nghiệm ngoại giao, Cố vấn cao cấp Jared Kushner đã cố gắng giữ bí mật nội dung kế hoạch của mình. Phát biểu tại New York cuối tháng 4 vừa qua, ông Kushner thông báo: "Chúng tôi sẽ đợi cho đến hết tháng Ramadan và sau đó sẽ công bố kế hoạch của mình". Ông Kushner đã không đi sâu vào chi tiết của kế hoạch mà chỉ nói rằng sẽ có một cách tiếp cận hoàn toàn độc đáo. "Nếu mọi người tập trung vào cách truyền thống, chúng ta sẽ không bao giờ đạt được tiến bộ", ông Kushner nói.

Cố vấn Jared Kushner nói rằng ông muốn một mặt tập trung vào an ninh của Israel và mặt khác vào "cải thiện điều kiện sống của người Palestine" và sự hấp dẫn của các vùng đất tranh chấp đối với các nhà đầu tư. "Chúng tôi đang giải quyết tất cả các vấn đề trọng tâm, đó là bắt buộc, nhưng chúng tôi cũng đã xây dựng một kế hoạch phát triển cho toàn khu vực", ông nói thêm. Washington dường như dựa vào sự hỗ trợ của các nước Arập cho kế hoạch này và ông Kushner đã đích thân phát triển mối quan hệ chặt chẽ với một số nhà lãnh đạo trong khu vực, như Hoàng tử Arập Saudi Mohammed bin Salman.

Kế hoạch của Mỹ do Cố vấn cấp cao Jared Kushner soạn thảo được nhật báo Hayom tiết lộ sẽ bao gồm 10 điều dưới đây:

1. Israel, Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) và Hamas sẽ ký thỏa thuận ba bên về việc thành lập một nhà nước Palestine với tên gọi là "Palestine mới" và sẽ được đặt tại Bờ Tây và Dải Gaza, ngoại trừ vùng lãnh thổ bị chiếm đóng bởi các khu định cư Do Thái.

2. Các khu định cư của người Do Thái vẫn sẽ nằm dưới quyền kiểm soát của Israel.

3. Jerusalem sẽ không bị chia cắt và vẫn sẽ là thủ đô chung của Israel và "Palestine mới". Người dân Arập của thành phố này sẽ trở thành công dân của "Palestine mới". Chính quyền thành phố Jerusalem sẽ chịu trách nhiệm quản lý tất cả các khu phố của Jerusalem, ngoại trừ các khu vực thuộc về chính phủ mới của Palestine. Người Do Thái sẽ không được phép mua nhà của người Arập và ngược lại. Không có khu phố nào mới được bổ sung vào Jerusalem hiện hữu. Qui chế của vùng đất thánh địa này sẽ không thay đổi.

4. Bên cạnh Dải Gaza, Ai Cập sẽ cho Palestine thuê đất để xây sân bay, nhà máy, các trang trại nông nghiệp và các khu thương mại. Quy mô của những vùng đất này và số tiền sẽ được xác định bởi các bên với sự hòa giải của các quốc gia ủng hộ thỏa thuận.

5. Những quốc gia bảo trợ cho thỏa thuận này: Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và các quốc gia dầu lửa vùng Vịnh. Họ phải phân bổ 30 tỷ USD trong 5 năm cho các dự án quốc gia ở "Palestine mới". Sự phân phối giữa các quốc gia bảo trợ như sau: 20% cho Hoa Kỳ, 10% cho EU và 70% cho các nhà sản xuất dầu vùng Vịnh (chia theo sản lượng dầu).

6. "Palestine mới" sẽ không có quân đội. Chỉ có cảnh sát sẽ sở hữu vũ khí hạng nhẹ. Một thỏa thuận quốc phòng sẽ được ký giữa Israel và "Palestine mới", trong đó Israel sẽ bảo vệ cho người Palestine chống lại sự xâm lược từ bên ngoài. Trong khi người Palestine sẽ phải trả tiền cho Israel để đổi lấy sự bảo vệ này. Số tiền bao nhiêu phải được thỏa thuận giữa các bên với sự hòa giải của các quốc gia bảo trợ.

7. Khi ký kết thỏa thuận, ​​Hamas phải hạ hết vũ khí và các thành viên của phong trào này sẽ tiếp tục nhận tiền lương từ "các quốc gia hỗ trợ" cho đến khi thành lập chính phủ Palestine. Cuộc bầu cử phải được tổ chức tại Palestine trong vòng một năm kể từ khi ký thỏa thuận. Việc thả tù nhân Palestine ra khỏi các nhà tù Israel sẽ bắt đầu một năm sau cuộc bầu cử và sẽ kéo dài hơn ba năm.

8. Kế hoạch cũng dự kiến việc xây dựng đường xá phục vụ cho việc vận chuyển hàng hóa và nhân công ở Israel và Ai Cập. Trong vòng 5 năm, "Palestine mới" sẽ xây dựng một cảng và một sân bay. Trong thời gian này, Palestine tạm thời sử dụng sân bay và cảng của Israel. Biên giới giữa Palestine và Israel mới sẽ được mở cửa tự do cho người dân hai nước và hàng hóa. Một tuyến đường cao tốc trên cao ​​được xây dựng để kết nối Dải Gaza với Bờ Tây. Việc xây dựng sẽ được thực hiện bởi một công ty Trung Quốc. Dự án được tài trợ 50% bởi Trung Quốc và 10% bởi Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Canada và 10% khác được chia sẻ giữa Mỹ và EU.

9. Thung lũng Jordan vẫn nằm dưới quyền kiểm soát của Israel. Quốc lộ 90 (nối Israel từ Bắc xuống Nam) sẽ được thu phí và mở rộng thành bốn làn. Hai làn sẽ kết nối "Palestine mới" và Jordan.

10. Nếu Hamas và PLO từ chối các đề xuất này, Hoa Kỳ sẽ cắt tất cả các hỗ trợ tài chính của họ cho người Palestine và ngăn chặn không cho quốc gia nào khác sẽ chi tiền cho họ.

Nếu PLO chấp nhận các điều khoản của thỏa thuận này nhưng Hamas hay tổ chức Jihad Hồi giáo từ chối, thì các nhà lãnh đạo của hai phong trào này sẽ bị truy tố trước luật pháp quốc tế. Và nếu vòng bạo lực tiếp theo giữa Israel và Hamas diễn ra, Hoa Kỳ sẽ hỗ trợ Israel để tiêu diệt các nhà lãnh đạo của Hamas hay Jihad Hồi giáo. Nếu Israel phản đối thỏa thuận này, hỗ trợ kinh tế của Mỹ với Israel sẽ bị đình chỉ.

Ông Jared Kushner trước đó đã gợi ý rằng nếu chấp thuận thỏa thuận hòa bình, các dân tộc trong khu vực sẽ nhận được các ưu đãi kinh tế. Hoa Kỳ nhấn mạnh rằng nếu chính quyền Ramallah (PLO và Fatah) của Palestine từ chối kế hoạch của Mỹ, họ sẽ làm việc riêng với chính quyền của Dải Gaza (Hamas).

Khi các nhà quan sát ngày càng nghi ngờ việc chính quyền Trump thiên vị với Israel, gây bất lợi cho người Palestine trong bản kế hoạch mới, ông Jared Kushner trấn an rằng sẽ có "những thỏa hiệp khó khăn cho cả hai bên".

Ngoài việc chọn Jerusalem, Tổng thổng Mỹ Donald Trump đã đưa ra một số quyết định có lợi cho Israel, như công nhận chủ quyền của Tel Aviv với Cao nguyên Golan ở Syria và cắt viện trợ cho người Palestine.

Chính quyền Palestine trước đây đã từ chối tất cả các kế hoạch của Hoa Kỳ. Người châu Âu hoài nghi về những nỗ lực của Mỹ nhằm mang lại hòa bình cho Trung Đông.

Vào tháng 1/2019, Kênh 10 của Israel đã cho biết rằng Hoa Kỳ có ý định thành lập một nhà nước Palestine độc ​​lập ở Bờ Tây (nhưng không phải ở Dải Gaza), đóng băng việc xây dựng các khu định cư Do Thái mới và trao trả cho quốc gia Palestine độc ​​lập mới một số khu phố của Đông Jerusalem. Kênh CBN News của Mỹ tuyên bố rằng "thỏa thuận thế kỷ" dự trù việc trao đổi lãnh thổ: Palestine sẽ nhận được 85-90% Bờ Tây, trong khi những người định cư Do Thái sẽ quay trở lại lãnh thổ Israel. Theo kênh Al Mayadeen của Lebanon, Mỹ đã đề xuất với Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas để thành lập một liên minh với Jordan, nhưng ông Abbas từ chối.

"Thỏa thuận thế kỷ" của Mỹ để giải quyết xung đột giữa Israel và Palestine là không thể chấp nhận được đối với người Palestine vì nó chỉ đề cập đến "sự đổi chác đáng ngờ", đi ngược lại các nguyên tắc quốc tế, Ngoại trưởng Nga Lavrov tuyên bố.

H.Phan (Theo AFP)

5 tên lửa từ Gaza tấn công Israel, căng thẳng leo thang

Sẽ có hòa bình giữa Israel và Palestine?