Thị trường chứng khoán Việt Nam 2018
Phát triển theo chiều sâu
Ông Trần Văn Dũng - Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) - trao đổi với phóng viên Báo Năng lượng Mới về tình hình thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam 5 tháng đầu năm 2018.
PV: Ông có thể cho biết một số diễn biến nổi bật của TTCK Việt Nam 5 tháng đầu năm 2018?
Ông Trần Văn Dũng |
Ông Trần Văn Dũng: TTCK đã có sự tăng trưởng mạnh trong quý I/2018, chỉ số VN-Index đã bứt phá ra khỏi vùng đỉnh lịch sử được thiết lập năm 2007, đạt 1.204,33 điểm (ngày 9-4-2018), tăng 22,4% so với cuối năm 2017. Tuy nhiên từ giữa tháng 5 đến ngày 23-5, thị trường có xu hướng điều chỉnh với những phiên tăng giảm mạnh đan xen. Tính từ thời điểm đạt đỉnh cao lịch sử (ngày 9-4) đến ngày 24-5, chỉ số VN-Index đã giảm 18% xuống còn 985,92 điểm. Mặc dù vậy mức vốn hóa thị trường cổ phiếu vẫn tăng mạnh do nửa đầu năm 2018 có nhiều doanh nghiệp quy mô lớn lên niêm yết, tiêu biểu là Công ty CP Vinhomes. Quy mô vốn hóa thị trường đạt 3.846 nghìn tỉ đồng, tăng 9,4% so với cuối năm 2017, tương đương 76,8% GDP.
Nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN) bán ròng khá mạnh trong tháng 5. Tính đến ngày 23-5, giá trị bán ròng của NĐTNN đạt 4.229 tỉ đồng trên cả hai sàn. Tuy nhiên dòng vốn nước ngoài vẫn tiếp tục vào ròng ở mức độ tương đối cao, đạt 615 triệu USD trong tháng 4 và 450 triệu USD trong nửa đầu tháng 5, chứng tỏ NĐTNN vẫn kỳ vọng ở sự tăng trưởng của thị trường và sẵn sàng giải ngân ở thời điểm thích hợp.
Tổng mức huy động trên TTCK 5 tháng đầu năm ước đạt 90 nghìn tỉ đồng (giảm 32% so với cùng kỳ năm trước). 5 tháng đầu năm 2018, đã huy động về ngân sách Nhà nước được hơn 57,6 nghìn tỉ đồng thông qua đấu thầu trái phiếu Chính phủ và 26,4 nghìn tỉ đồng thông qua cổ phần hóa và thoái vốn qua 2 sở chứng khoán Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. |
PV: Ông đánh giá như thế nào về những biến động của TTCK 5 tháng đầu năm 2018?
Ông Trần Văn Dũng: Trước hết, sự biến động điều chỉnh của TTCK Việt Nam diễn ra trong bối cảnh TTCK thế giới điều chỉnh giảm trước tác động của tình hình kinh tế, chính trị thế giới. Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung có giảm song chưa xóa bỏ được lo ngại của giới đầu tư về việc hai nền kinh tế lớn này vẫn có thể sa vào một cuộc chiến tranh thương mại, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ sẽ tăng lãi suất trong tháng 6 và khả năng Ngân hàng Trung ương châu Âu cũng tăng lãi suất sớm hơn dự kiến. NĐTNN bắt đầu có xu hướng rút tiền khỏi các thị trường mới nổi, trong đó có khu vực Đông Nam Á. TTCK thế giới từ Mỹ, châu Âu, châu Á đều đã điều chỉnh giảm từ tháng 1-2018, mức giảm phổ biến 7-10%.
Bên cạnh đó, TTCK Việt Nam đã tăng mạnh trong một thời gian dài và đang bước vào giai đoạn điều chỉnh. VN-Index năm 2017 tăng 48% và tăng tiếp 17% trong quý I/2018 nên các nhà đầu tư đều có tâm lý chốt lời. Tâm lý đó diễn ra đúng vào thời điểm TTCK thế giới điều chỉnh giảm nên tác động cộng hưởng càng lớn.
PV: Nhiệm vụ trọng tâm của UBCKNN trong thời điểm hiện nay là gì, thưa ông?
Ông Trần Văn Dũng: Một nhiệm vụ trọng tâm của UBCKNN trong năm 2018 là xây dựng dự thảo Luật Chứng khoán (sửa đổi) trên cơ sở các nhóm chính sách lớn trong đề nghị xây dựng Luật đã được Chính phủ thông qua ngày 31-8-2017 tại Nghị quyết số 83/NQ-CP. Luật Chứng khoán (sửa đổi) sẽ được được xây dựng với 8 định hướng sửa đổi chủ yếu sau:
Nâng cao điều kiện, chuẩn hóa trình tự, thủ tục phát hành/chào bán chứng khoán phù hợp với các loại chứng khoán; nâng cao chất lượng công ty đại chúng thông qua việc điều chỉnh tiêu chí công ty đại chúng; đa dạng hóa các loại hàng hóa trên TTCK.
Xác định mô hình tổ chức và hoạt động của Sở Giao dịch Chứng khoán (SGDCK); mở rộng các hoạt động giao dịch chứng khoán trên cơ sở hình thành các khu vực thị trường; xác định vai trò, trách nhiệm của SGDCK trong giám sát giao dịch.
Xác định rõ mô hình tổ chức hoạt động và quản lý của Trung tâm Lưu ký chứng khoán (TTLKCK); mở rộng các hoạt động nghiệp vụ của TTLKCK; chuẩn hóa quy định về tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục về đăng ký, lưu ký, bù trừ, thanh toán chứng khoán.
Với kinh tế vĩ mô tăng trưởng tốt, thị trường tài chính - tiền tệ, ngoại hối ổn định, mặt bằng lãi suất cho vay (bằng VNĐ) có xu hướng giảm, khối ngoại vẫn tiếp tục vào ròng, chưa có dấu hiệu rút vốn khỏi TTCK, tình hình sản xuất kinh doanh, lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết vẫn ổn định, về dài hạn, TTCK Việt Nam vẫn còn có nhiều cơ hội phát triển thuận lợi trong thời gian tới. |
Xác định rõ khái niệm NĐTNN; xác định tỷ lệ sở hữu nước ngoài của các công ty đại chúng trên TTCK Việt Nam; rà soát, cải cách thủ tục đầu tư của các NĐTNN trên TTCK Việt Nam.
Chuẩn hóa quy định về quản trị công ty đại chúng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán.
Chuẩn hóa quy định về cấp giấy phép thành lập, hoạt động tổ chức kinh doanh chứng khoán bảo đảm phù hợp với Luật Doanh nghiệp; quy định chặt chẽ điều kiện thành lập công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ; quy định rõ chức năng công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán.
Làm rõ đối tượng có nghĩa vụ công bố thông tin; bổ sung các thông tin cần công bố; quản lý, giám sát việc công bố thông tin trên TTCK.
Về hoàn thiện nhiệm vụ, quyền hạn của UBCKNN trong giám sát, thanh tra, kiểm tra, xác minh vi phạm: Bổ sung quy định về một số quyền cho UBCKNN bảo đảm cho UBCKNN có đủ thẩm quyền trong việc thanh tra, kiểm tra, giám sát và cưỡng chế thực thi, góp phần cho TTCK hoạt động lành mạnh, tuân thủ pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư...
BSR là doanh nghiệp đầu tiên tiến hành cổ phần hóa trong năm 2018 |
PV: Trước bối cảnh TTCK giao dịch thăng hoa trong thời gian vừa qua, định hướng phát triển TTCK thời gian tới là gì, thưa ông?
Ông Trần Văn Dũng: Ưu tiên của UBCKNN trong năm nay là bảo đảm duy trì sự ổn định và bền vững của TTCK, phát triển TTCK theo chiều sâu và kiên trì công tác tái cấu trúc TTCK. Để tiếp tục phát huy những thành quả đạt được, bảo đảm phát huy vai trò là kênh huy động vốn cho Chính phủ, doanh nghiệp và cho nền kinh tế, đồng thời ngày càng thu hút nhà đầu tư trong nước và quốc tế, công tác xây dựng chính sách phát triển TTCK thời gian tới sẽ tiếp tục tập trung vào các giải pháp sau:
Thứ nhất, hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao năng lực quản lý, giám sát, trong đó trọng tâm là triển khai xây dựng Luật Chứng khoán (sửa đổi) trình Bộ Tài chính để trình Chính phủ, dự kiến trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến trong năm 2018 và thông qua vào năm 2019.
Thứ hai, tiếp tục tham gia có hiệu quả vào công tác huy động vốn cho ngân sách Nhà nước, vào công tác cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp gắn với việc niêm yết và đăng ký giao dịch để tranh thủ cơ hội tăng quy mô của thị trường; kết hợp công tác tăng quy mô với tăng chất lượng của doanh nghiệp thông qua việc thi hành Nghị định 71/2017/NĐ-CP.
Thứ ba, tiếp tục tái cấu trúc tổ chức vận hành thị trường, hoàn thiện và hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng hoạt động và giao dịch trên TTCK thông qua hợp nhất các SGDCK và phát triển, phân định các khu vực thị trường - thị trường cổ phiếu, thị trường trái phiếu và thị trường chứng khoán phái sinh (TTCKPS) - để nâng cao vị thế của SGDCK Việt Nam trong khu vực ASEAN; triển khai hệ thống công nghệ thông tin hiện đại, toàn diện cho thị trường tại các SGDCK, TTLKCK và các dự án ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ quản lý, giám sát thị trường tại UBCKNN.
Thứ tư, tiếp tục đẩy nhanh quá trình chuẩn bị triển khai các sản phẩm mới, trong đó có sản phẩm ẩm chứng quyền có bảo đảm (CW) tại HOSE và sản phẩm Hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ tại HNX trong năm nay.
Thứ năm, phối hợp với các đơn vị liên quan chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho sự hình thành thị trường trái phiếu doanh nghiệp, dự kiến đưa thị trường này vào giao dịch năm 2019.
Thứ sáu, tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, giám sát và xử lý vi phạm trên TTCK. Công tác giám sát sẽ được tiến hành toàn diện đối với các hoạt động thao túng giá chứng khoán; công bố thông tin và tuân thủ của các công ty đại chúng; hoạt động của các SGDCK, TTLKCK, công ty chứng khoán và các công ty kiểm toán hiện nay đang kiểm toán các công ty đại chúng. Chúng tôi cho rằng đây là nhiệm vụ rất quan trọng nhằm bảo đảm sự công bằng, minh bạch cho TTCK, từ đó thúc đẩy thị trường phát triển bền vững.
PV: Xin cảm ơn ông!
9 thành tựu nổi bật của TTCK Việt Nam Trải qua 22 năm phát triển, TTCK Việt Nam đã góp phần hoàn thiện cơ cấu của thị trường tài chính và tạo ra một kênh huy động vốn dài hạn cho đầu tư phát triển, góp phần đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và đã đạt được những thành tựu to lớn, đáng tự hào, thể hiện trên một số nội dung sau: 1. Đã tạo lập được một thể chế TTCK phù hợp với trình độ phát triển của nước ta; từng bước tiếp cận các chuẩn mực quốc tế và quá trình hội nhập quốc tế và khu vực. 2. Ngày càng hoàn thiện hệ thống khuôn khổ pháp lý, cơ chế chính sách từ luật đến các văn bản dưới luật, quy chế, quy trình phù hợp với thực tiễn đời sống kinh tế đất nước, bảo đảm cho quá trình giao dịch, vận hành và quản lý TTCK thông suốt, an toàn, công bằng, công khai, minh bạch và có hiệu quả. Trong năm 2017, cùng với việc tập trung hoàn thiện chính sách cho TTCK, hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Chứng khoán (sửa đổi) đã được Bộ Tài chính trình Chính phủ thông qua Nghị quyết số 83/NQ-CP ngày 31-8-2017. 3. TTCK dần khẳng định và trở thành kênh huy động vốn quan trọng của nền kinh tế, quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu năm 2017 đạt hơn 3,5 triệu tỉ đồng, tương đương 70,2% GDP, vượt chỉ tiêu của Chính phủ đề ra cho năm 2020. Năm 2018, thị trường tiếp tục duy trì đà phát triển, tính đến ngày 24-5-2018, mức vốn hóa thị trường đạt 3.846 nghìn tỉ đồng, tăng 9,4% so với cuối năm 2017, tương đương 76,8%GDP. 4. TTCK ngày càng góp phần tích cực thúc đẩy cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước và quá trình cải cách đổi mới doanh nghiệp Nhà nước. Năm 2017 là năm tích cực của hoạt động thoái vốn Nhà nước với giá trị thoái vốn thu về đạt mức kỷ lục gần 123 nghìn tỉ đồng, gấp 7,8 lần so với năm 2016. Thặng dư thu về cho ngân sách Nhà nước đạt hơn 1,9 nghìn tỉ đồng. Các đợt đấu giá thoái vốn chiếm 73% tổng số các phiên đấu giá trên cả 2 sở với tỷ lệ thành công cao, đạt 83,6%. 5. TTCK đã thu hút đông đảo các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài. Năm 2017 ghi nhận lượng vốn đầu tư nước ngoài (ĐTNN) vào ròng ở mức lớn chưa từng thấy trong lịch sử TTCK Việt Nam với mức mua ròng 47.864 tỉ đồng (gấp 8 lần so với giá trị mua ròng trong năm 2016). Giá trị danh mục của NĐTNN tăng mạnh do tăng mua ròng mạnh các cổ phiếu vốn hóa lớn. Tính đến cuối năm 2017, tổng giá trị danh mục của NĐTNN đạt gần 32,9 tỉ USD, tăng 90% so với cuối năm 2016. Giá trị vốn đầu tư gián tiếp vào ròng năm 2017 đạt hơn 2,9 tỉ USD, tăng hơn gấp đôi so với năm 2016. Bước sang năm 2018, số lượng tài khoản của NĐT tiếp tục gia tăng (tính đến ngày 27-4-2018) đạt 2,04 triệu tài khoản (trong đó tài khoản NĐTNN đạt 25.171 tài khoản) tăng 6% so với cuối năm 2017. Giá trị danh mục của NĐTNN tiếp tục duy trì ở mức cao, tính đến hết tháng 4-2018 đạt 36,2 tỉ USD, tăng 10% so với cuối năm 2017. 6. TTCKPS ra đời vào ngày 10-8-2017 không chỉ đánh dấu tiến trình hoàn chỉnh cấu trúc TTCK Việt Nam mà còn khẳng định trình độ phát triển và đáp ứng nhu cầu tất yếu của thị trường tài chính Việt Nam. Sự kiện này cũng đánh dấu bước phát triển mới của TTCK Việt Nam, đưa Việt Nam trở thành quốc gia thứ 5 có TTCKPS trong khu vực ASEAN và là quốc gia thứ 42 trên thế giới có thị trường tài chính bậc cao này. 7. Thị trường giao dịch của các công ty đại chúng chưa niêm yết (UPCoM) có sự tăng trưởng mạnh cả về chiều rộng và chiều sâu trong năm 2017 với quy mô vốn hóa đạt 677,7 nghìn tỉ đồng, tăng gấp 3 lần so với cuối năm 2016 và cao hơn 3 lần giá trị vốn hóa thị trường cổ phiếu niêm yết của SGDCK Hà Nội. Nhiều công ty đại chúng quy mô lớn đã lựa chọn UPCoM để lên đăng ký giao dịch như Tổng Công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) và Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) với giá trị lên đến hàng tỉ USD, chiếm khoảng 11% tổng mức vốn hóa đã góp phần nâng cao chất lượng hàng hóa trên thị trường UPCoM. 8. Thị trường trái phiếu Chính phủ ghi nhận bước phát triển mới về chiều sâu và hiệu quả điều hành chính sách tài khóa của Chính phủ. Dư nợ trái phiếu Chính phủ niêm yết đạt 997,5 nghìn tỉ đồng, tăng 7,2% so với cuối năm 2016 (tương đương 20% GDP năm 2017). 9. Hoạt động thanh tra, giám sát và cưỡng chế thực thi đã được thực hiện có hiệu quả, góp phần giữ vững ổn định, kỷ cương pháp luật của TTCK, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư. Đặc biệt, Bộ Tài chính đã ban hành 2 Thông tư quan trọng về hoạt động giám sát trên TTCK gồm Thông tư số 115/2017/TT-BTC ngày 25-10-2017 về hướng dẫn giám sát giao dịch chứng khoán trên TTCK và Thông tư số 116/2017/TT-BTC ngày 25-10-2017 về hướng dẫn công tác giám sát tuân thủ của UBCKNN đối với hoạt động của SGDCK và TTLKCK. Các văn bản mới này đã bổ sung thêm những quy định mới trong công tác giám sát, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn và phù hợp với pháp luật hiện hành. |
Thanh Hải