Theo ông Lê Văn Tiến - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hàng hóa TP Hải Phòng, để giảm bớt khó khăn cho các doanh nghiệp vận tải trong giai đoạn hiện nay, Hiệp hội kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét việc giảm phí trên các tuyến đường có dự án BOT.

Bên cạnh đó, Hiệp hội kiến nghị bãi bỏ việc thu phí tại 2 trạm trên Quốc lộ 5 do hầu hết các phương tiện hiện nay đã đóng phí bảo trì đường bộ theo Nghị định 18/2012/NĐ-CP ngày 13/3/2012 của Chính phủ quy định các tuyến đường được đầu tư bằng ngân sách Nhà nước (trong đó có Quốc lộ 5) không được tiến hành thu phí BOT vì các xe khi đi đăng kiểm đã nộp phí bảo trì đường bộ. Trong trường hợp vẫn duy trì thu phí tại 2 trạm trên Quốc lộ 5, đề nghị bãi bỏ việc thu phí bảo trì đường bộ với phương tiện để tránh tình trạng phí chồng phí.

Đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng.

Liên quan đến vấn đề này, đại diện Tổng Công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư tài chính Việt Nam (VIDIFI), nhà đầu tư dự án đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, đơn vị thu phí tại 2 trạm Quốc lộ 5 cho rằng, tính đến thời điểm năm 2004, Quốc lộ 5 mặc dù được nâng cấp vào năm 1998 đã mãn tải, thường xuyên ùn tắc, thời gian di chuyển mất từ 3-4 giờ cho 100km từ Hà Nội - Hải Phòng, không đáp ứng được nhu cầu vận tải ngày càng tăng, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế xã hội. Trong tình hình ngân sách Nhà nước hạn chế, chưa thể bố trí vốn ngay để triển khai đầu tư tuyến đường cao tốc mới, Chính phủ đã quyết định giao Ngân hàng Phát triển Việt Nam đầu tư tuyến đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng.

Để dự án được triển khai kịp thời, Nhà nước đã hỗ trợ bằng việc giao cho VIDIFI thu phí tại 2 trạm Quốc lộ 5 tạo nguồn thu hồi vốn đầu tư đường cao tốc. Sau đó, Bộ Giao thông Vận tải đã chính thức bàn giao cho VIDIFI quản lý, thu phí 2 trạm thu phí Quốc lộ 5 từ đầu năm 2009. Đến năm 2012, Nhà nước có chủ trương thành lập Quỹ bảo trì đường bộ, xóa bỏ các trạm thu phí nộp ngân sách Nhà nước trên các quốc lộ từ ngày đầu năm 2013, áp dụng việc thu phí sử dụng đường bộ theo đầu phương tiện.

Trạm thu phí BOT Quốc lộ 5 do VIDIFI vận hành.

Đối với các trạm thu phí hoàn vốn dự án BOT vẫn được tiếp tục hoạt động cho đến hết thời hạn hợp đồng BOT, trong đó có 2 trạm Quốc lộ 5. Mặt khác, với nguồn kinh phí bảo trì đường bộ hạn chế, các bộ ngành đã yêu cầu bổ sung thêm các khoản chi phí bảo trì, sửa chữa định kỳ Quốc lộ 5 vào phương án tài chính của VIDIFI (nghĩa là sử dụng nguồn thu phí Quốc lộ 5 để thực hiện bảo trì, sửa chữa định kỳ tuyến đường này).

Do quốc lộ 5 đã xuống cấp, nên phải bổ sung ngay kinh phí để sửa chữa cấp bách với số tiền khoảng 2.500 tỉ đồng (gồm 50 tỉ đồng cho dự án cải tạo, nâng cấp mặt đường Quốc lộ 5 do Bộ Giao thông Vận tải triển khai thực hiện từ năm 2013; khoảng 2.000 tỉ đồng dự kiến chi để sửa chữa cơ bản khoảng 60km Quốc lộ 5 từ năm 2018-2020, trong đó, sửa chữa giai đoạn 1 vào năm 2018 với số tiền dự kiến khoảng 840 tỉ đồng). Như vậy, toàn bộ nguồn thu phí Quốc lộ 5 được sử dụng để hoàn vốn đầu tư đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, VIDIFI phải trực tiếp thực hiện sửa chữa, duy tu Quốc lộ 5 với số tiền rất lớn (khoảng 13.026 tỉ đồng), số tiền thu phí còn lại, sau khi sửa chữa, duy tu mới được sử dụng để hoàn vốn đầu tư đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng.

Trên thực tế, các khoản hỗ trợ của Nhà nước đối với dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng theo Quyết định 746/QĐ-TTg ngày 29/5/2015 của Thủ tướng Chính phủ, gồm 4.069 tỉ đồng hỗ trợ chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng của dự án và tái cơ cấu khoảng 6.600 tỉ đồng các khoản vay của Ngân hàng Tái thiết Đức và Ngân hàng Xuất nhập khẩu Hàn Quốc đến nay chưa được thực hiện.

Nếu các khoản hỗ trợ của Nhà nước đối với dự án nêu trên không được cấp kịp thời, sẽ ảnh hưởng đến phương án tài chính của dự án (các khoản hỗ trợ của Nhà nước nếu chưa được cấp theo phương án tài chính sẽ phát sinh thêm chi phí lãi vay tạm tính trong năm 2016-2017 là 530 tỉ đồng. Nếu năm 2018 chưa được cấp, số lãi vay phát sinh thêm lũy kế tạm tính là 930 tỉ đồng), có thể dẫn đến phá vỡ phương án tài chính.

Như vậy, nếu không tiếp tục thu phí Quốc lộ 5, ngoài việc cấp các khoản hỗ trợ của Nhà nước theo Quyết định 746/QĐ-TTg, VIDIFI đề nghị Bộ Giao thông Vận tải báo cáo Thủ tướng Chính phủ bố trí ngay khoản kinh phí khoảng 2.000 tỉ đồng để sửa chữa cấp bách Quốc lộ 5, đồng thời cấp bù cho dự án hằng năm số tiền tương ứng với số thu phí Quốc lộ 5 dùng để hoàn vốn đầu tư dự án.