Ý tưởng tàu sân bay động cơ thông thường hạng nhẹ của Hải quân Trung Quốc

Cuộc chạy thử nghiệm được Trung Quốc mong chờ từ lâu của tàu Varyag đã đánh dấu một bước tiến trong kế hoạch lâu dài của Bắc Kinh về việc xây dựng một lực lượng tàu sân bay, có thể vươn sức mạnh vào khu vực châu Á – nơi có các tuyến đường vận chuyển hàng hải nhộn nhịp và tranh chấp lãnh thổ gay gắt.

Thông điệp là gì?

Ông Ni Lexiong, một chuyên gia về chính sách hàng hải tại Đại học Khoa học Chính trị và Luật Thượng Hải nhận định: "Cuộc chạy thử nghiệm này có tầm quan trọng mang tính biểu tượng hơn là mang tính thực tiễn. Chúng tôi đã có sức mạnh hải quân. Vì vậy, giống như Mỹ hoặc Anh chúng tôi cần một lực lượng thích hợp như tàu sân bay hay tàu chiến”.

Trong khi đó, Yoshihiko Yamada – giáo sư thuộc Đại học Tokai, nhận định: “Việc này đang chứng tỏ cho cả thế giới biết rằng hoạt động của hải quân Trung Quốc đang mở rộng không ngừng. Điều này cũng cho thấy Trung Quốc đang trong tiến trình có thể kiểm soát vùng Biển Đông cũng như biển Hoa Đông”.

Ý tưởng tàu sân bay hạng nặng trong tương lai của Trung Quốc

Trong cuộc phỏng vấn đăng trên "Tuần báo Kinh tế Trung Quốc” số ra trong tuần này, Thiếu tướng Hải quân Yin Zhuo cho biết Trung Quốc có ý định phát triển một biên đội tác chiến tàu sân bay, nhưng nhiệm vụ này sẽ rất khó khăn và tốn nhiều thời gian. Ông nói: "Tàu sân bay sẽ tạo thành một nhóm chiến đấu rất mạnh mẽ. Nhưng việc đóng tàu và những đòi hỏi về chức năng của một tàu sân bay là rất phức tạp. Việc đào tạo thủy thủ, thậm chí là người lái tàu sân bay là một thách thức lớn”.

Ashley Townshend thuộc Viện Chính sách quốc tế Lowy tại Sydney nhận định: "Uy tín là một trong những động lực lớn nhất thúc đẩy Trung Quốc đóng tàu sân bay. Tại Trung Quốc, những bàn cãi về sức mạnh hải quân chú trọng vào việc Trung Quốc là một cường quốc lớn. Mà các cường quốc lớn thì đều có lực lượng hải quân hùng hậu và do đó, Trung Quốc cũng cần phải có các tàu sân bay”.

Ông Townshend cho rằng nếu Trung Quốc nghiêm túc xây dựng một biên đội tác chiến tàu sân bay, thì nước này sẽ cần ít nhất là 3 tàu sân bay. Trung Quốc cũng sẽ phải phát triển các tàu và máy bay hỗ trợ cho bất kỳ tàu sân bay nào, và sẽ mất khoảng 10 năm để phát triển một biên đội tác chiến tàu sân bay.

Phát ngôn viên của Lầu Năm Góc thì cho rằng trước mắt không thể có bước nhảy vọt trong chương trình tàu sân bay mới khởi xướng của Trung Quốc. Nhưng tàu sân bay mới chỉ là một phần trong nỗ lực hiện đại hóa hải quân của Trung Quốc, mà nước này đang thúc đẩy trong khi các cường quốc khác phải thắt chặt ngân sách quân sự để đối phó với các cuộc khủng hoảng nợ.

Nguy cơ chạy đua vũ trang trong khu vực

Việc Trung Quốc tăng cường phát triển tàu ngầm, tàu chiến mặt nước, máy bay tàng hình thế hệ Năm và phát triển tên lửa đạn đạo chống tàu cùng những động thái thể hiện tham vọng trên biển của nước này gần đây đang gây lo ngại cho các nước trong khu vực vốn lâu nay có tranh chấp lãnh thổ với Bắc Kinh.

Theo báo cáo từ Chính phủ Nhật Bản, ngân sách quốc phòng của Trung Quốc đã tăng 70% trong vòng 5 năm trong khi Nhật Bản, vốn phải đối mặt với các khoản nợ công, đã giảm 3% chi phí quân sự trong giai đoạn này.

Đầu năm 2011, một quan chức cấp cao thuộc cục tình báo Hải quân Mỹ cũng đã nhận định rằng Trung Quốc muốn bắt đầu triển khai hàng loạt tàu sân bay trong thập kỷ tới, nhằm mục đích trở thành một cường quốc hải quân, có khả năng gây ảnh hưởng trên toàn thế giới vào giữa thế kỷ 21.

Một số chuyên gia cho rằng hãy còn quá sớm để để biết Trung Quốc sẽ sử dụng tàu của tàu Varyag vào mục đích thử nghiệm, huấn như nước này đã tuyên bố hay sẽ dùng nó để phục vụ cho các mục đích khác, nhưng có điều chắc chắn là việc đưa con tàu này vào chạy thử đã thúc đẩy lòng tự tôn dân tộc của người Trung Hoa, đồng thời sẽ khiến cho các nước khác, đặc biệt là những nước láng giềng đang có tranh chấp lãnh thổ với Bắc Kinh, lo ngại về tham vọng của nước này. Điều có thể dẫn tới một cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực.