Vụ thảm sát diễn ra ngày 16/8 tại làng Kojo của người Kurd, miền bắc Iraq. Khi tấn công vào làng, bọn chúng đã giết chết khoảng 80 người Yezidi sống ở đó. Tất cả phụ nữ bị các chiến binh bắt đi. Được biết, trước khi bắn giết, các tay súng ISIL tổ chức các bài giảng trong 5 ngày, thuyết phục người Yezidis chấp nhận đạo Hồi.

"Sau đó, những người đàn ông bị xử bắn. Có khả năng phụ nữ và các bé gái đã bị đưa đến Tall Afar, bởi vì đó là nơi ở của tất cả chiến binh nước ngoài" - một nhân chứng nói.

Hình ảnh vụ thảm sát người Yezidi ở Iraq của ISIL

Ít tháng gần đây, Al-Qaeda trở thành lu mờ trong khi ISIL nổi lên chiếm vai trò chính trong tình hình bất ổn ở Trung Ðông.

ISIL, viết tắt của “Islamic State of Iraq and the Levant” (Nhà nước Hồi giáo ở Iraq và Trung Đông), là một tập hợp phức tạp của những nhóm chiến binh Hồi giáo theo chủ trương “Jihadism” quá khích.

Người ta thường hiểu một cách đơn giản Jihad là thánh chiến Hồi giáo, mặc dù nguyên thủy tiếng Arập chỉ có nghĩa là đấu tranh, đấu tranh để bảo vệ và phát triển tôn giáo bằng tín ngưỡng, với hình thức ôn hòa cũng như dùng bạo lực nếu cần. Nguồn gốc, chủ trương và hoạt động của những nhóm chiến binh Jihadists rất phức tạp, họ thuộc rất nhiều hệ phái khác nhau trong Hồi giáo, nhưng đều có chung đặc tính là theo đường lối khủng bố, rất tàn bạo, giải thích tín ngưỡng bằng quan điểm cực kỳ chống phương Tây và các tôn giáo khác.

Xuất phát từ những nhóm nổi dậy Sunni ở Iraq và khủng bố Al-Qaeda, ISIL đã thay đổi danh xưng nhiều lần và từ 29/6 mang tên đơn giản là IS, Islam State - Nhà nước Hồi giáo - một nhà nước không được bất cứ một quốc gia hay tổ chức quốc tế nào công nhận. Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, Mỹ, Anh, Australia, Canada, Indonesia, Saudi Arabia... coi IS là một tổ chức khủng bố quốc tế.

Lực lượng của IS đã có những bước tiến đáng kể ở miền bắc Iraq trong những tháng gần đây, đánh chiếm được Tikrit và Mosul, thành phố lớn thứ nhì ở Iraq, nghĩa là kiểm soát được khu mỏ dầu lửa quan trọng nhất, và đe dọa nhiều nơi khác. Chiến binh IS cũng tàn sát không chút động tâm những người đối kháng kể cả thường dân, khiến hàng chục nghìn người thuộc các tôn giáo thiểu số phải rời bỏ nhà cửa lánh nạn. Dân thiểu số Yazidi ở trong số những nạn nhân chính của IS với hàng ngàn người gồm cả phụ nữ và trẻ em bị giết hại. Yazidi là một sắc dân Kurd theo một hệ phái Hồi giáo hỗn hợp cả Sunni và Shiite, điều mà IS không dung thứ vì họ không chấp nhận bất cứ một hình thức sửa đổi khác biệt nào với giáo lý nguyên thủy. Dân thiểu số Yazidi tổng cộng có khoảng 700.000 trong đó 90% ở Iraq.

Ngày 7/8, Tổng thống Obama cho phép máy bay chiến đấu Mỹ từ hàng không mẫu hạm và máy bay không người lái mở cuộc không kích tấn công vào quân IS và các cơ sở của họ để bảo vệ lợi ích của Mỹ, thực hiện nghĩa vụ an ninh với Iraq, ngăn chặn hiểm họa diệt chủng. Không có ấn định về thời gian thi hành chiến dịch này và sẽ được tiếp tục chừng nào còn cần thiết. Anh và Pháp quyết định không tham gia chiến dịch quân sự nhưng cho máy bay vận tải quân sự cùng với Mỹ thả dù lương thực và phẩm vật cứu trợ xuống giúp dân tị nạn. Mỹ cũng bắt đầu cung cấp vũ khí cho người Kurd hiện chiến đấu với chiến binh Hồi giáo IS ở miền bắc Iraq. Tuy vậy Mỹ sẽ không đưa bộ binh chiến đấu trở lại Iraq sau khi đã chấm dứt cuộc chiến tranh kéo dài 8 năm trên đất nước này.

Tổng thống Obama nói rằng “không thể có giải pháp quân sự cho cuộc khủng hoảng hiện nay và chỉ có một chính phủ Iraq mang tính đại diện đầy đủ mới có thể đoàn kết các lực lượng trong cuộc chiến chống lại phiến quân”.

Nhà nước Hồi giáo ở Iraq và Trung Đông có nguồn gốc trực tiếp từ cuộc chiến tranh Iraq năm 2003. Tổng thống Saddam Hussein lúc đó là dân Hồi giáo hệ phái Sunni và chính quyền của ông nắm giữ quyền hành khống chế dân Hồi giáo Shiite là thành phần đa số trong dân chúng. Khi Hussein bị lật đổ, dân Hồi giáo Sunni mất quyền lực và họ là những lực lượng đầu tiên nổi dậy chống sự hiện diện quân sự của Mỹ.

Tháng 10/2004, một lãnh đạo phe nổi dậy là Abu Musab al-Zaqawi, dân gốc Jordan và là người đã tuyên thệ trung thành với Osama bin Laden, thành lập tổ chức “Thánh chiến Hồi giáo miền Lưỡng Hà” (Mesopotamia, tên cổ của Iraq nơi có 2 con sông Euphrates và Tigris). Truyền thông phương Tây quen gọi tổ chức này là AQI (Al Qaeda in Iraq) tuy nhiên đây không phải danh xưng chính thức.

Tháng 1/2006, AQI tập hợp nhiều nhóm kháng chiến nổi dậy khác lập ra “Mujahideen Shura Council”. Tới tháng 6 năm đó, nhận được các tin tình báo chính xác, hai máy bay F-16 của Không quân Mỹ đã đến oanh kích và giết chết al-Zarqawi tại một ngôi nhà cách Baghdad khoảng 60km về phía Bắc. Tháng 10/2006, sau khi chấn chỉnh lại cơ cấu và sát nhập thêm các nhóm kháng chiến khác, tổ chức này tự xưng là ISI (Islam State of Iraq, Nhà nước Hồi giáo Iraq). ISI ra tuyên cáo nguyện giải phóng dân Sunnis Iraq khỏi “sự áp bức của Hồi giáo Shiite và ngoại bang”, đồng thời tìm cách tách rời sự lệ thuộc vào al-Qaeda và những hành động tấn công khủng bố ở nước ngoài.

Tháng 4/2013, phát triển lực lượng và tham gia vào hoạt động cùng các phe nổi dậy ở Syria, ISI lấy tên mới là ISIL (Islamic State of Iraq and the Levant, Nhà nước Hồi giáo Iraq và Trung Đông) hoặc ISIS (Islamic State of Iraq and al-Sham), al-Sham tiếng Arập có nghĩa là Ðại Syria hay Trung Đông.

Ngày 29/6/2014, ISIS có một tân vương Hồi giáo, Abu Bakr al-Baghdadi, đổi tên là IS (Islamic State, Nhà nước Hồi giáo), tuyên bố đặt thủ đô ở Ar-Raqqah, Syria.

Từ 10/2011, Bộ Ngoại giao Mỹ đã đưa tên al-Baghdadi vào danh sách khủng bố toàn cầu và thông báo treo giải thưởng 10 triệu USD cho việc bắt hay giết người này. Duy nhất chỉ có Ayman al-Zawahiri, thủ lĩnh al-Qaeda, được đặt tiền thưởng cao hơn, 25 triệu USD.

Mục tiêu tối hậu của IS là một nhà nước Hồi giáo thuần túy, áp dụng luật Hồi giáo Sharia. Nhưng qua các hành động của nó, toàn thế giới đều phải nhìn nhận đây là một tổ chức khủng bố và là hiểm họa của nhân loại dù cho chỉ thành công tới một giới hạn là chiếm lĩnh một quốc gia, một vùng lãnh thổ chứ chưa tới mức phát triển toàn cầu như lý tưởng tối cao của nó.

Các quan sát viên nhận thấy IS là tổ chức đặc biệt chú trọng đến công tác tuyên truyền và sử dụng hệ thống thông tin điện tử, mạng xã hội hơn bất cứ một nhóm nào khác từ trước đến nay. Do đó, một mặt tạo sự hăm dọa, mặt khác IS có thể thu hút nguồn nhân sự vô tận từ các phần tử cực đoan quá khích và bất mãn với xã hội. Lực lượng chiến binh của IS ước lượng từ 7.000 đến 20.000 và có thể cao hơn nữa.

Nhiều nguồn khác nhau ước lượng IS có tài sản trị giá 2 tỷ USD, nghĩa là tổ chức Thánh chiến giàu nhất trên thế giới. Một trong những phương pháp kiếm tiền của IS là hăm dọa, bắt cóc đòi chuộc mạng.

IS có nhiều tổ chức đồng minh, chẳng hạn như nhóm khủng bố Boko Haram ở Nigeria, nhưng cũng không thiếu đối nghịch, từ các quốc gia Iraq, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ, Iran cho đến hàng chục nhóm khủng bố Hồi giáo khác. Tình trạng ấy là mầm mống bất ổn triền miên trước hết tại Trung Ðông và Bắc Phi rồi tác động đến khắp nơi trên thế giới.