Thủ tướng Đức Angela Merkel và đồng nhiệm Trung Quốc Lý Khắc Cường, tại cuộc họp báo ngày 7/7 ở Bắc Kinh

Đang ở thăm Trung Quốc, ngày 7/7, trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tại Bắc Kinh, Thủ tướng Đức Merkel tuyên bố là nếu cuộc điều tra cho thấy các lời cáo buộc gián điệp của Mỹ nhằm vào Đức là có thật thì đây là một vấn đề nghiêm trọng.

Ngày 2/7, Cơ quan tình báo hải ngoại của Đức (BND) cho biết đã bắt giam một điệp viên Đức, 31 tuổi, nhưng hoạt động cho CIA từ năm 2012. Theo tiết lộ của báo chí Đức, nhân viên tình báo hai mang này đã cung cấp cho tình báo Mỹ 200 tài liệu của chính Ủy ban điều tra trên.

Tạp chí Der Spiegel (Đức) ra ngày 7/7 cho biết người này bị tình nghi là đã chuyển các dữ liệu mật sang Mỹ để đổi lấy khoản tiền 25.000 euros (tương đương 34.100 USD), một số tiền quá ít so với số tài liệu được trao đổi. Tuy nhiên, một quan chức giấu tên của Đức nói với hãng thông tấn Reuters rằng nghi phạm đã tình nguyện làm việc cho Mỹ. "Người đàn ông này không có liên hệ trực tiếp với Ủy ban điều tra của quốc hội Đức. Anh ta không phải là một điệp viên cao cấp"- nguồn tin nói.

Tiết lộ trên gây phẫn nộ tại Đức. Tổng thống Đức Joachim Gauck tuyên bố, ông sẽ phản ứng mạnh mẽ nếu những cáo buộc sĩ quan tình báo Đức làm gián điệp cho Washington được chứng minh. Trả lời phỏng vấn báo Der Bild, Bộ Trưởng Nội Vụ Ðức, Thomas de Maiziere, nói: “Tôi trông đợi mọi người nhanh chóng hợp tác để làm sáng tỏ các cáo buộc này, kể cả những giải thích nhanh chóng và rõ ràng từ phía Mỹ”. Chủ tịch Ủy ban điều tra quốc hội Đức, Christian Flisek, nói nếu những nghi ngờ về một vụ tấn công có chủ đích nhằm vào một cơ quan của Đức được xác nhận, điều này sẽ đưa mức độ tin tưởng giữa Mỹ và Đức về con số 0 và sẽ gây ra các hậu quả chính trị nghiêm trọng.

Hôm 7/7, Đại sứ Mỹ tại Berlin đã được “mời” lên Bộ Ngoại giao Đức để nghe chất vấn.

Hiện nay, quan hệ đồng minh Đức-Mỹ chưa nguôi sau những tiết lộ của cựu nhân viên tình báo Mỹ Edward Snowden. Mùa hè năm ngoái, cựu sĩ quan tình báo Mỹ làm việc cho Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA) đã công bố dữ liệu cho thấy rằng, tình báo Mỹ thu thập bất hợp pháp dữ liệu cá nhân của công dân các nước khác nhau trên thế giới, đương nhiên không chừa Đức và thậm chí, NSA nghe trộm cả điện thoại di động của Thủ tướng Đức Angela Merkel.

Giờ đây, vụ tiết lộ gián điệp mới như một nhát dao khứa vào vết thương của người Đức. Sau tiết lộ của Snowden, Mỹ chưa từng lên tiếng xin lỗi Đức về các hoạt động nghe lén, từ chối chia sẻ những dữ liệu họ thu thập được từ điện thoại riêng của bà Merkel. Và nay nhờ nguồn tin từ điệp viên hai mang trên, người Mỹ biết luôn công việc của Ủy ban điều tra đặc biệt của Đức đang làm.

Trong khi Trung Quốc đang là một đối thủ chiến lược của Mỹ trên mọi phương diện; Washington nhiều lần tố cáo Bắc Kinh hoạt động gián điệp nhằm vào các công ty của Mỹ, thì tuyên bố của bà Merkel ngay tại Bắc Kinh như thế chẳng khác nào “tát” vào mặt Mỹ còn gì? Các chuyên gia không nghĩ vậy. Đây đơn thuần là một phản ứng cấp thời. Bà Merkel đang ở thăm Trung Quốc đúng lúc nổ ra vụ bê bối nên bà không thể đợi đến khi về nước mới có phản ứng. Trước vụ việc quan trọng như vậy, việc bà Merkel phản ứng nhanh là cần thiết cho uy tín chính trị của bà vì hiện nay công luận Đức đang hết sức phẫn nộ. Với Đức, Trung Quốc chỉ thuần là một đối tác kinh tế. Đi cùng bà Merkel tới Bắc Kinh ngày 6/7 là một phái đoàn hùng hậu các doanh nhân cao cấp của Đức.

Trong bài diễn văn đọc khi tiếp Thủ tướng Merkel ngày 7/7, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cho rằng “toàn dân Trung Quốc đã sử dụng toàn lực chống lại cuộc chiến tranh khát máu của quân phiệt Nhật Bản cho đến ngày chiến thắng”. Thủ tướng Đức không tán đồng lời tuyên bố của người đồng nhiệm Trung Quốc. Đức cũng giống Nhật, là những quốc gia bại trận trong Thế chiến thứ hai. Theo Reuters, nguồn tin ngoại giao của Đức cho biết Berlin không muốn để giới lãnh đạo Trung Quốc lôi kéo vào cuộc xung đột giữa Bắc Kinh và Tokyo. Chính quyền Đức cũng không tán đồng sự kiện Trung Quốc thường xuyên nhắc lại quá khứ đau thương của nước Đức thời Thế chiến thứ hai để qua đó lên án Nhật Bản ngày nay.

Thực tế cho thấy, những bê bối tình báo gián điệp giữa Mỹ và Đức thời gian qua dễ dàng được giải quyết. Thủ tướng Đức vẫn xem quan hệ với Mỹ là tối cần thiết. Còn nhớ sau những tiết lộ của cựu nhân viên tình báo Mỹ Snowden hồi năm ngoái, nhiều người Đức nói rằng, cần phải ngăn chặn hành vi tương tự từ phía đồng minh Mỹ. Nhưng, những lời lẽ cứng rắn không dẫn đến những hành động cụ thể. Mỹ và Đức là hai đối tác trong khuôn khổ quan hệ song phương cũng như trong khuôn khổ quan hệ xuyên Đại Tây Dương. Tất nhiên, trong quan hệ giữa các cơ quan an ninh của hai bên đối tác phải có sự tin cậy lẫn nhau. Vì thế, các cơ quan chính thức của Đức đã có những tuyên bố cứng rắn. Nhưng, sau đó không có gì xảy ra.

Giới quan sát nhận định, vụ bê bối hiện nay cũng sẽ bị dập tắt nhanh chóng như trước. Dù bà Merkel không tán thành hành vi của các đối tác Mỹ, nhưng buộc phải giấu giếm cảm xúc của mình và xem xét các mối quan hệ Đức- Mỹ trong bối cảnh thỏa thuận tương lai về thương mại và đầu tư tự do. Hiện nay, thỏa thuận này là quan trọng hơn so với sự bất mãn với hành động của đối tác Mỹ.

Tuy vậy, vụ bê bối gián điệp mới có thể tác động tiêu cực đến mối quan hệ giữa Berlin và Washington. Cụ thể, cáo buộc mới nhất có thể sẽ khiến Mỹ gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm sự ủng hộ từ Đức trong nhiều hồ sơ quốc tế hiện nay như kiểm soát tham vọng hạt nhân của Iran, hay vấn đề Ukraina. Người Đức rất thực dụng, nhưng không có nghĩa là họ chỉ vì lợi ích kinh tế mà bán rẻ đồng minh.