Một số thống kê cho thấy, số đơn khiếu nại tố cáo về lượng đã giảm, nhưng các vụ việc tranh chấp nghiêm trọng có vẻ ngày càng tăng lên, thậm chí nhiều vụ đối đầu với các cơ quan pháp luật, xin Tổng thanh tra cho biết nguyên nhân là do đâu?

Tổng Thanh tra Huỳnh Phong Tranh: Các vụ khiếu nại trong năm 2013, tất cả các chỉ số đều giảm. Khiếu nại đông người cũng giảm 30% so với năm 2012, nhưng tính chất rất gay gắt, phức tạp và người dân rất bức xúc.

Nguyên nhân thứ nhất một phần là do cơ chế chính sách. Mặc dù chúng ta đã thay đổi, bổ sung, điều chỉnh nhiều lần, nhưng hiện vẫn còn bất cập, chưa đảm bảo với yêu cầu thực tế. Song song là việc khiếu nại về đất đai, chiếm tỉ trọng rất cao tới 67%.

Nguyên nhân thứ hai, trong chỉ đạo, điều hành, tổ chức giải quyết khiếu nại, tố cáo còn một số nơi, một số trường hợp chưa quyết liệt. Giải quyết khiếu nại chưa đến nơi đến chốn, còn đùn đẩy, né tránh, giải quyết chưa khách quan, công tâm.

Nguyên nhân thứ ba là do ý thức của người dân trong việc khiếu nại. Có những trường hợp đã giải quyết nhiều lần, nhiều cấp, nhiều ngành, thấu lý đạt tình nhưng người dân vẫn chưa đồng tình. Cộng với việc do kích động, người dân nghe theo đi khiếu nại đông người để gây áp lực cho chính quyền.

Chúng tôi xác định, sắp tới phải xem xét lại cơ chế chính sách, nhất là trong lĩnh vực đất đai. Quốc hội vừa thông qua Luật Đất đai, sắp tới sẽ ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể, phải điều chỉnh theo yêu cầu thực tế. Bên cạnh đó, các cấp chính quyền phải quan tâm hơn nữa, thể hiện trách nhiệm hơn nữa trong giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân.

Song song đó phải chọn một số vụ việc, giải quyết dứt điểm đến nơi đến chốn. Cũng như phải xử lý nghiêm đối tượng cầm đầu, gây rối.

Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh.

Như Tổng Thanh tra vừa nói việc tồn đọng đơn thư tố cáo, khiếu nại vốn nhức nhối nhiều năm nay. Một người dân gửi thư đến chương trình cho biết, tôi xin được trích nguyên văn: "Là một người dân gửi 1 đơn thư đi, chúng tôi chờ đợi từng ngày từng giờ phản hồi từ cơ quan Nhà nước nhưng nhiều khi thất vọng, bặt vô âm tín”. Vậy Tổng Thanh tra Chính phủ có kế hoạch gì để giải quyết việc này?

Tổng Thanh tra Huỳnh Phong Tranh: Chúng tôi cũng hiểu được những tâm tư, sự trông đợi của bà con là người khiếu nại, bởi vì có những vụ việc tồn đọng rất  lâu. Chúng tôi phân loại có những vụ việc kéo dài đến trên 30 năm.

Cho nên trước tình hình đó, năm 2012 Thanh tra Chính phủ đã ban hành kế hoạch 1130 để giải quyết tồn đọng phức tạp kéo dài.

Qua hơn 1 năm rà soát, phân loại, giải quyết những vụ việc tồn đọng phức tạp kéo dài, đến nay đã giải quyết được trên 90% vụ việc. Sau khi giải quyết, có thể nói rằng sự tin tưởng, hy vọng, đồng tình của người dân rất cao.

Từ thực tế đó, sau thực hiện kế hoạch 1130, Thanh tra Chính phủ xem xét thấy vẫn còn một số vụ việc tồn đọng. Cho nên đã ban hành kế hoạch 2100 để tiếp tục giải quyết những tồn đọng kéo dài.

Còn đây là câu hỏi của 1 khán giả khác: Thưa Tổng Thanh tra Chính phủ, chúng tôi được biết từ ngày 1/7 tới, Luật Tiếp công dân sẽ có hiệu lực. Hơn 50 năm nay, tôi đã nhiều lần đến cửa các cơ quan công quyền, gặp không ít nhiêu khê phiền toái. Xin hỏi Tổng Thanh tra Chính phủ, với luật mới này, chúng tôi có được hỗ trợ tốt hơn không? Những người dân như chúng tôi sẽ được lợi gì so với quy định cũ?

Tổng Thanh tra Huỳnh Phong Tranh: Luật Tiếp công dân mới có những điểm sẽ giải quyết được các vấn đề người dân quan tâm.

Thứ nhất, về mặt thủ tục hành chính, có thể giảm bớt nhiêu khê, phiền hà về mặt thời gian. Luật lần này còn quy định cả hệ thống chính trị, các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phải trực tiếp tiếp công dân.

Thứ hai là quy định về vai trò của người đứng đầu trong việc tiếp công dân định kỳ, đồng thời quy định những điều cấm cán bộ tiếp công dân được làm.

Thứ ba là quy định nghĩa vụ, trách nhiệm, quyền lợi người đi khiếu nại.

Có thể nói, luật đã có nhiều điểm mới, có giá trị pháp lý rất cao để bảo đảm việc tiếp công dân đi vào nề nếp, có hiệu quả.

Một người dân ở Đông Ngạc, Từ Liêm, Hà Nội có viết thư tới chương trình cho biết: Gia đình ông có một khu đất tranh chấp, UBND dân huyện Từ Liêm đã ra quyết định cưỡng chế, UBND thành phố Hà Nội cũng đã thống nhất với quyết định của UBND huyện Từ Liêm, nhưng đối tượng không thực hiện.

Trường hợp này chưa phải là bức xúc nhất, có nhiều trường hợp gửi thư về chương trình nói là văn bản đã có hiệu lực nhiều năm, nhưng không ai thực hiện. Xin hỏi Tổng Thanh tra, ai là người chịu trách nhiệm giải quyết tới cùng cho họ?

Tổng Thanh tra Huỳnh Phong Tranh: Trong trường hợp cụ thể mà người dân nêu, chúng tôi thấy rằng UBND huyện Từ Liêm hết sức tích cực và tạo được sự đồng thuận, UBND thành phố Hà Nội cũng đã đồng tình. Như vậy chúng tôi nghĩ rằng sự thống nhất đó nếu được thực thi nghiêm túc thì quyết định có hiệu lực pháp luật sẽ mang lại hiệu quả.

Trong việc thực hiện quyết định này, trong thời gian tới chúng tôi cũng sẽ yêu cầu: Thứ nhất là xây dựng một nghị định trình Chính phủ, để quy định thực hiện quyết định có hiệu lực pháp luật, mang các chế tài cao hơn, thậm chí có những trường hợp không chấp hành thì phải cưỡng chế.

Thứ hai, chúng tôi cũng đề nghị các cơ quan Nhà nước, các cơ quan có thẩm quyền, đặc biệt là các cơ quan giải quyết khiếu nại, phải quan tâm thực hiện quyết định có hiệu lực pháp luật, để chúng ta đi đến dứt điểm vụ việc.

Vậy xin ông cho biết trên thực tế công dân thực hiện quyền khiếu nại như thế nào? Thực trạng và biện pháp xử lý đối với trường hợp khiếu nại sai?

Tổng Thanh tra Huỳnh Phong Tranh: Chúng tôi thống kê phân loại bước đầu thì năm 2013 là khoảng 60% khiếu nại sai, 50% tố cáo sai.

Thứ nhất là sai về mặt nội dung, tức là nội dung khiếu nại không đúng. Thứ nhất, người dân sau khi thực hiện việc đền bù, giải tỏa, đã chấp nhận quyết định đền bù của cơ quan Nhà nước và nhận tiền, nhưng sau một thời gian rất dài, vì quyền lợi lại tiến hành tiếp tục khiếu nại.

Sai thứ hai về mặt nội dung là đòi lại đất cũ. Có những lô đất bà con chỉ làm một vài năm, rồi do điều kiện, hoàn cảnh, chuyển gia chủ, sử dụng đất mới, đã sử dụng ổn định lâu dài, được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì hiện nay cũng tiến hành đi đòi lại đất cũ.

Trường hợp thứ ba là khiếu nại sai thẩm quyền. Trong trường hợp này, bà con có tâm lý khiếu nại càng cao, hy vọng càng nhiều, được giải quyết nhanh, nhưng theo quy định pháp luật thì không phải như vậy mà phải giải quyết theo thẩm quyền.

Tức là trước hết việc khiếu nại phải giải quyết tại địa phương (xã), tiến tới là khi không được đồng thuận thì UBND cấp huyện, quận, thành phố trực thuộc tỉnh là cấp giải quyết khiếu nại lần đầu. Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố giải quyết lần 2 là lần cuối cùng. Nếu trong trường hợp mà Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố giải quyết lần 1 thì Bộ trưởng chuyên ngành giải quyết lần 2 theo thẩm quyền.

Vì vậy chúng tôi cũng đề nghị các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phải tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật để người dân hiểu được việc khiếu nại như thế nào, quyền nghĩa vụ, thẩm quyền, nội dung, để làm sao hạn chế đến mức thấp nhất khiếu nại sai. Mà khiếu nại sai thì cơ quan Nhà nước không giải quyết được, người dân cũng không được gì, lại mất thời gian, tốt kém.

Xin trân trọng cám ơn Tổng thanh tra!

Cổng TTĐT Chính phủ