Ngã ba Đồng Lộc thuộc xã Đồng Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, nằm trên đường mòn Hồ Chí Minh xuyên qua dãy núi Trường Sơn ở tỉnh Hà Tĩnh, là giao điểm của quốc lộ 15A và tỉnh lộ 2 của Hà Tĩnh. Trong thời kì kháng chiến chống Mỹ, ngã ba Đồng Lộc đã phải hứng chịu rất nhiều bom đạn của quân thù trút xuống bởi đây là huyết mạch quan trọng trong kháng chiến, là nơi nối liền giữa hậu phương miền Bắc và tiền tuyến miền Nam. Biết bao đoàn xe đã đi qua khu vực “yết hầu” để chi viện cho mặt trận miền Nam và cũng chính vì lý do đó mà Mỹ rất muốn cắt đứt tuyến đường quan trọng này.

Theo thống kê, chỉ riêng đầu năm 1968, quân địch đã trút xuống khu vực ngã ba Đồng Lộc hàng chục nghìn quả bom lớn nhỏ các loại, và cứ mỗi một mét đất nơi đây đã phải nhận trung bình 3 quả bom tấn. Để bảo vệ tuyến đường huyết mạch này, có lúc chúng ta đã huy động 15.000 người, trong đó phần lớn là các thanh niên xung phong (TNXP) làm nhiệm vụ san lấp hố bom, làm đường để giao thông được thông suốt, đảm bảo chi viện kịp thời cho tiền tuyến miền Nam.

Tiểu đội 4 thuộc Đại đội 2 Tổng đội TNXP 55 của tỉnh Hà Tĩnh gồm mười cô gái còn rất trẻ (từ 17 đến 24 tuổi) do chị Võ Thị Tần làm tiểu đội trưởng. Những cô gái ban ngày tránh bom quân địch rải, đêm đến ra lấp những hố bom để làm đường. Buổi sáng ngày 24/7/1968, các chị nhận lệnh lấp hố bom gấp, sau nhiều lần tránh được bom địch phá hoại khu vực ngã ba Đồng Lộc, một quả bom đã rơi ngay trước nơi các chị đang làm nhiệm vụ. Cả mười người nằm lặng dưới lớp bụi đất, không một ai đứng dậy.

Nơi các chị nằm lại ngày nay đã trở thành khu di tích tưởng niệm mười người nữ anh hùng đã hy sinh tuổi trẻ của mình vì độc lập dân tộc.

Tấm trong khu tưởng niệm 10 liệt sĩ TNXP của Ngã ba Đồng Lộc. Trên bia ghi rõ tên họ của 10 người đã hiến trọn tuổi thanh xuân để nối liền mạch máu giao thống giữa "hậu phương lớn" và "tiền tuyến lớn" góp phần cho Tổ quốc toàn thắng.

Hố bom nơi ngày 24/7/1968 định mệnh, mười cô gái anh hùng đã mãi mãi nằm lại.

10 ngôi mộ ngay ngắn trong khu tưởng niệm.

Trên mộ các chị luôn tỏa khói hương do các cựu chiến binh, cựu TNXP, những người khách du lịch thập phương trên đường về nguồn đến viếng.

Ai đến đây cũng tỏ lòng tiếc thương trước sự ra đi của các chị khi cuộc đời đang ở độ tuổi đẹp nhất

Các chị ra đi khi tuổi đời còn rất trẻ, người lớn tuổi nhất là tiểu đội trưởng Võ Thị Tần mới 24 tuổi và người trẻ nhất chỉ 17 tuổi.

Nhiều người đến khu mộ thắp hương cũng mang gương, lược chải tóc... phụ kiện làm đẹp của những người con gái thời kháng chiến.

Nhiều khi, mong ước giản đơn của các chị trong thời kì chiến tranh khốc liệt chỉ là có được một nồi nước bồ kết đun để gội đầu.

Chỉ ít ngày trước khi các chị hy sinh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đi qua nơi này, gặp gỡ nói chuyện với từng người.

Bức tượng tái hiện các nữ TNXP đang làm việc trên cao điểm tại khu di tích Ngã ba Đồng Lộc.

Những dòng cảm tưởng đầy xúc động của khách đến viếng khu mộ 10 liệt sỹ TNXP được khắc lên những tấm gạch ốp trong khu di tích.

Hiền Anh