Thoải mái mua kháng sinh

Chị Nguyễn Hoàng Vân, ngụ quận 9, TP HCM, chia sẻ: “Mỗi lần con tôi bị ho, sổ mũi… là tôi ra nhà thuốc kể triệu chứng của bé thì họ kê thuốc cho, cháu uống cũng khỏi. Lần sau, cũng với triệu chứng đó tôi chỉ cần nói tên thuốc là họ bán, không cần phải đơn của bác sĩ. Tôi chỉ đưa con đi tới bệnh viện khi bé uống thuốc mãi không khỏi hoặc bị sốt cao, bởi mỗi lần đi bệnh viện rất tốn kém lại phải chờ đợi lâu”.

Hiện nay rất nhiều người dân có thói quen tự ra nhà thuốc mua thuốc uống khi có các triệu chứng bệnh cảm cúm, nhức đầu, đau bụng…, thậm chí không ít trường hợp người mắc bệnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường, viêm xương khớp… cũng tự ý mua thuốc. Đáng lo ngại là những loại thuốc người dân tìm mua phần lớn là kháng sinh.

Theo quy định của Bộ Y tế, nhà thuốc tư nhân chỉ được bán thuốc cần phải kê đơn khi có đơn thuốc của bác sĩ. Tuy nhiên, hiện nay vì lợi nhuận mà hầu hết các nhà thuốc đều “phớt lờ” quy định này. Thuốc kháng sinh là một trong những loại thuốc nằm trong danh mục kê đơn của Bộ Y tế, nhưng người dân không gặp phải bất kỳ khó khăn gì khi mua thuốc kháng sinh tại các nhà thuốc.

Tại một nhà thuốc trên đường Hai Bà Trưng, quận 1, TP HCM, khi chúng tôi hỏi mua thuốc kháng sinh Zinat, nhân viên bán thuốc ở đây không ngần ngại đưa ra bán. Điều đáng lưu ý, đây là loại thuốc nằm trong danh mục bán theo đơn nhưng chúng tôi không phải đưa đơn thuốc và cũng không hề nhận được một sự chỉ dẫn nào của nhân viên nhà thuốc.

Tương tự, tại một nhà thuốc cạnh nhà thuốc trên, chúng tôi đến hỏi mua thuốc kháng sinh Augmentin 250mg dành cho trẻ nhỏ, nhân viên ở đây cũng bán và chỉ hướng dẫn: Bé uống loại này có thể bị tiêu chảy nên cần bổ sung thêm một loại thuốc tiêu hóa khác.

Dễ dàng mua kháng sinh tại các nhà thuốc mà không cần đơn thuốc của bác sĩ

Thực tế, hầu hết các nhà thuốc trên cả nước đều bán thuốc kháng sinh mà không cần có đơn của bác sĩ. Một nhân viên hiệu thuốc chia sẻ: Trong thời buổi nhà thuốc “mọc lên như nấm sau mưa”, nếu chỉ bán thuốc thông thường và đòi hỏi người bệnh phải có đơn thuốc của bác sĩ thì khách hàng sẽ giảm, ảnh hưởng đến doanh thu, không thể cạnh tranh được với các nhà thuốc khác. Có nhiều trường hợp, nhà thuốc muốn lôi kéo khách, tạo uy tín cho mình bằng cách bán nhiều thuốc kháng sinh để người bệnh nhanh hết bệnh, bất chấp những tác hại của thuốc đối với người bệnh.

Khảo sát gần đây do Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế thực hiện cho thấy, lượng thuốc kháng sinh chiếm khoảng 1/4 tổng số thuốc được bán ra mỗi ngày.

Các bác sĩ nhận định, Việt Nam là một trong những nước mua thuốc và bán thuốc không cần đơn dễ dàng. Khi ốm đau, chỉ cần đến hiệu thuốc kể tình trạng bệnh, bệnh nhân sẽ được mua thuốc ngay mà không phải mất thời gian đến bác sĩ khám, kê đơn. Ngay cả những loại thuốc đặc trị, trong chuyên môn yêu cầu bắt buộc phải có chỉ định của bác sĩ, nhân viên nhà thuốc vẫn vô tư bán mà không cần biết đến hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra đối với người bệnh.

Báo động tình trạng kháng thuốc!

Ở một số nước châu Âu, người dân rất khó mua được thuốc nếu không có đơn thuốc của bác sĩ. Theo một du học sinh tại Pháp, ở Pháp không chỉ mua thuốc kháng sinh, mà một vài loại thuốc khác nằm trong danh mục cần kê đơn thì người dân không thể nào mua được ở các nhà thuốc nếu không có đơn của bác sĩ. Bên cạnh đó, đơn thuốc của bác sĩ cũng được dược sĩ bán thuốc kiểm tra rất kỹ, nếu đơn đó hết ngày sử dụng thuốc hoặc nhận thấy thuốc không phù hợp họ cũng không bán và yêu cầu gặp bác sĩ điều trị.

Các bác sĩ cho biết, kháng thuốc xảy ra một cách tự nhiên, nhưng lạm dụng thuốc kháng sinh đang đẩy nhanh tiến trình này. Ở các nước phát triển, người dân uống thuốc một cách thận trọng. Ở nước ta hiện nay, người dân sử dụng thuốc quá tùy tiện dẫn đến tình trạng nhiều loại thuốc trên thế giới hiện vẫn đang còn sử dụng nhưng ở nước ta đã mất tác dụng bởi kháng thuốc. Cụ thể, Amoxicillin là một loại thuốc kháng sinh điều trị viêm họng, giá rẻ. Ở nước ta, Amoxicillin đã bị kháng thuốc trong khi đó ở Pháp vẫn sử dụng được. Còn loại thuốc HP điều trị đau dạ dày chỉ có 4 phổ nhưng ở Việt Nam đã sử dụng đến phổ thứ 4 bởi những phổ trước đó đều đã bị kháng thuốc hết…

Kháng thuốc kháng sinh trong cộng đồng cao bao nhiêu thì nguy hiểm về bệnh tật cao bấy nhiêu. Các bác sĩ khuyến cáo, việc dùng kháng sinh tùy tiện như hiện nay sẽ để lại những hậu quả nghiêm trọng như: Làm tăng chi phí điều trị bệnh bởi phải mất thời gian điều trị lâu hơn và phải dùng những thuốc cao cấp có giá thành đắt hơn rất nhiều. Kháng thuốc còn có thể ảnh hưởng đến tính mạng của người bệnh với nguy cơ không còn thuốc chữa được. Còn đối với các loại thuốc khác không phải kháng sinh nhưng việc sử dụng không đúng cũng dễ gây ảnh hưởng đến chức năng của các bộ phận trong cơ thể, nhất là gan và thận. Do đó, người dân phải hết sức thận trọng khi sử dụng thuốc. Tốt nhất là nên theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Theo nghiên cứu của Cục Quản lý khám chữa bệnh về thực trạng sử dụng kháng sinh trên hơn 1.000 hồ sơ bệnh án tại các khoa điều trị tích cực của 19 bệnh viện lớn tại Hà Nội, Hải Phòng, TP HCM cho thấy, tỷ lệ sử dụng kháng sinh không phù hợp lên tới 74% khiến việc điều trị nhiều bệnh gặp khó khăn, thậm chí thất bại, làm cho bệnh tật ngày càng thêm nặng, tăng tỷ lệ tử vong, tăng gánh nặng chi phí cho bệnh nhân…

Sở dĩ xảy ra tình trạng lạm dụng thuốc là do thói quen của người dân và sự thuận tiện. Nguyên nhân sâu xa dẫn đến thói quen đó chính là do hệ thống khám, chữa bệnh của chúng ta đang trong tình trạng quá tải. Khi đến bệnh viện, người bệnh phải mất một thời gian chờ đợi khá lâu để được khám và được bác sĩ kê đơn thuốc. Trong khi đó, người bệnh chỉ cần tốn vài phút kể những triệu chứng bệnh cho nhân viên nhà thuốc là có thuốc mang về uống ngay.

Để giảm thiểu tình trạng kháng thuốc, theo các bác sĩ, cần phải giảm thiểu được vấn nạn sử dụng thuốc và bán thuốc một cách quá dễ dàng như hiện này. Trong đó, các bác sĩ cũng phải hết sức cân nhắc trong việc kê đơn thuốc cho người bệnh, nhất là những loại kháng sinh mạnh. Người bệnh cần nhận thức tác hại khi sử dụng thuốc tùy tiện để ý thức được việc sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ, không tự ý mua thuốc về sử dụng.

Từ rất lâu rồi, Bộ Y tế đã quy định về việc các nhà thuốc không được tự ý bán các loại thuốc kê đơn (thuốc khi cấp phát, bán lẻ và sử dụng phải có đơn thuốc của bác sĩ) nhưng việc giám sát thực hiện của các nhà thuốc hầu như bị bỏ ngỏ. Thiết nghĩ, nếu quy định này được thực hiện đến nơi đến chốn, nghiêm túc, không còn nhà thuốc bán thuốc “dễ dãi” thì người bệnh sẽ bỏ được thói quen đến nhà thuốc trước khi đến gặp bác sĩ.

Sử dụng kháng sinh đúng cách và có trách nhiệm

Nên ăn gì sau khi uống kháng sinh?