Nhân Hội nghị Tham tán thương mại 2011 sắp diễn ra trong khuôn khổ Hội nghị Ngoại giao (từ ngày 12 – 27/12). PV đã có cuộc trao đổi với Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Thành Biên xung quanh vấn đề này.

Nội dung và mục đích của Hội nghị Tham tán thương mại lần này có gì đổi mới, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên: Đây là Hội nghị Tham tán thương mại được tổ chức sau 4 năm (từ năm 2008) với một chuỗi hoạt động dày đặc, bàn thảo nhiều vấn đề quan trọng. Hội nghị chính diễn ra trong 2 ngày (14-15/12) tại Bộ Công Thương do Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng chủ trì.

Sau hội nghị, Bộ Công Thương tổ chức các hội thảo chuyên đề về công tác liên quan đến thị trường ngoài nước, công tác xúc tiến thương mại, công tác xuất nhập khẩu, về rào cản trong thương mại, phòng vệ thương mại, phát triển các lĩnh vực công nghiệp phục vụ cho xuất khẩu (XK), công tác tham tán thương mại liên quan đến thị trường trong nước và các nội dung liên quan đến các nhiệm vụ mà ngành Công Thương đang triển khai thực hiện Nghị quyết 11 của Đảng, thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm (2011- 2020), cũng như quán triệt các nội dung chính của Chiến lược xuất nhập khẩu thời kỳ 2011- 2020 mà Bộ Công Thương đã trình Thủ tướng Chính phủ.

Bộ Công Thương sẽ triển khai cho các tham tán thương mại quán triệt những nội dung mới liên quan đến việc triển khai thực hiện Luật Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, sự phối hợp giữa Bộ Công Thương với Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính và các cơ quan chức năng trong tình hình mới. Các Bộ: Kế hoạch & Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn… cũng có những báo cáo chuyên sâu về công tác thị trường ngoài nước và những hoạt động trong các lĩnh vực: thu hút đầu tư nước ngoài, phát triển nông nghiệp – nông thôn, những lĩnh vực liên quan đến chính sách vĩ mô như: tài chính – ngân hàng, hội nhập kinh tế quốc tế… theo hướng tận dụng mọi nguồn lực, mọi lợi thế để đẩy mạnh XK, hỗ trợ doanh nghiệp (DN), kiềm chế nhập siêu.

Bộ Công Thương còn tổ chức các cuộc đối thoại giữa các tham tán thương mại, các đại sứ về dự Hội nghị Ngoại giao với cộng đồng doanh nghiệp phía Bắc tại Hà Nội, phía Nam tại TP.Hồ Chí Minh.

Hội nghị Tham tán thương mại năm 2011 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, bởi 4 năm qua tình hình kinh tế thế giới và kinh tế Việt Nam có rất nhiều thay đổi, tình hình thị trường của khu vực và thế giới nhiều biến động. Họat động xuất nhập khẩu (XNK), xúc tiến thương mại (XTTM), công tác thị trường ngoài nước đặt ra nhiều yêu cầu mới đối với các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài.

Thông qua hội nghị, Bộ Công Thương mong nhận được những đóng góp ý kiến DN cả nước, của dư luận cũng như của các cơ quan truyền thông về công tác XK nói chung; thị trường ngoài nước và hoạt động của tham tán thương mại nói riêng; ngõ hầu góp phần thúc đẩy hoạt động XK đạt hiệu quả cao và bền vững.

Năm 2011 trong bối cảnh rất nhiều khó khăn khách quan, nhưng xuất khẩu của Việt Nam vẫn đạt kết quả có thể nói là kỷ lục. Thứ trưởng đánh giá thế nào về vai trò của tham tán thương mại trong việc mở thị trường cho XK hàng hóa Việt Nam?

Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên: Hoạt động XK 11 tháng đạt 87,3 tỉ USD, tăng 34,7% và dự kiến cả năm sẽ đạt 96 tỉ USD, tăng 33% so với năm 2010. Đây là mức tăng trưởng rất cao, tăng hơn 3 lần so với chỉ tiêu Quốc hội đề ra.

Mức tăng trưởng này được cấu thành bởi nhiều yếu tố. Trước hết phải ghi nhận những nỗ lực của cộng đồng DN, bao gồm: DN có vốn đầu tư nước ngoài, DN Việt Nam, DN Nhà nước và DN ngoài quốc doanh. Tiếp đến là sự chỉ đạo điều hành của Chính phủ, việc phối hợp của các bộ, ngành, trong đó có vai trò tham mưu chính của Bộ Công Thương cùng với các bộ ngành hữu quan, các địa phương, hiệp hội, ngành hàng.

Nói đến vai trò của các tham tán thương mại, tôi muốn đặc biệt nhấn mạnh: Trong 4 năm qua, bối cảnh thị trường ngoài nước rất khó khăn; tuy nhiên, các mặt hàng XK và đặc biệt các thị trường tiêu thụ lớn hàng hóa Việt Nam ở Châu Á- Thái Bình Dương, châu Âu, châu Mỹ đều đạt mức tăng trưởng cao. Trong đó, thương vụ Việt Nam ở nước ngoài đã tham gia hỗ trợ tích cực cho DN về công tác thị trường ngoài nước, công tác XTTM, tìm kiếm bạn hàng, đơn hàng, hợp đồng, giải quyết những vấn đề vướng mắc trong tranh chấp thương mại, quảng bá thương hiệu, giải quyết những vấn đề trong điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp và các rào cản thương mại khác tại các thị trường XK hàng hóa của Việt Nam. Việc tăng trưởng XK trong năm nay giúp chúng ta có một lượng ngoại tệ lớn, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô theo yêu cầu mà Nghị quyết 11 của Chính phủ đặt ra từ đầu năm 2011 và Bộ Công Thương cùng với các bộ, ngành đã ban hành chương trình hành động quyết liệt.

Một trong những vấn đề mà Bộ Công Thương thực hiện thành công Nghị quyết 11 là góp phần trong việc điều hành XK tăng trưởng, kiềm chế nhập siêu ở mức thấp. Giá trị nhập siêu 11 tháng chỉ 9,8 ỉUSD, chiếm 10,2% so với kim ngạch XK (đạt 18% so với chỉ tiêu Quốc hội và 16% so với chỉ tiêu Chính phủ đặt ra).

Thông qua định hướng thị trường, xúc tiến hợp tác, các tham tán thương mại đã góp phần gắn kết sản xuất với thương mại, thúc đẩy chuyển dịch sản xuất trong nước theo hướng giá trị gia tăng cao hơn. Những đánh giá của thứ trưởng về vấn đề này?

Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên: Bộ Công Thương được hình thành trên cơ sở hợp nhất Bộ Công nghiệp và Bộ Thương mại mới gần 4 năm. Tuy thời gian chưa nhiều, nhưng chủ trương của Đảng, Chính phủ trong việc thành lập Bộ Công Thương, nhằm gắn kết sản xuất với thị trường, trong nước với ngoài nước, thương mại với công nghiệp đã được thể hiện xuyên suốt trong hoạt động của các tham tán thương mại.

Những năm qua, tại nhiều thị trường, các tham tán thương mại đã phối hợp với cơ quan chức năng ở nước sở tại cũng như trong nước tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, giúp Bộ Công Thương tăng cường các cơ hội hợp tác và phát triển về lĩnh vực công nghiệp, trong đó đặc biệt là lĩnh vực năng lượng (dầu khí, điện, than), hóa chất, công nghiệp nặng, công nghiệp nhẹ, cơ khí, điện tử tin học, công nghiệp phụ trợ đối với các thị trường Việt Nam có khả năng hợp tác, khai thác các lợi thế về công nghệ, máy móc thiết bị, cũng như việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Các tham tán thương mại đã giúp Bộ Công Thương phối hợp với các cơ quan hữu quan ở nhiều quốc gia tổ chức không ít hội thảo chuyên đề về phát triển các ngành công nghiệp mũi nhọn, phát triển các lĩnh vực mà Việt Nam đang hướng tới. Ví dụ: phối hợp với Chính phủ Nhật Bản tổ chức hàng loạt hội nghị, hội thảo phát triển công nghiệp phụ trợ, tổ chức các buổi giao lưu khu vực các nước Châu Á- Thái Bình Dương, các nước ASEAN trong khuôn khổ các diễn đàn APEC, ASEM và nhiều diễn đàn đa phương, song phương khác.

Qua đó có thể khẳng định vai trò tích cực của tham tán thương mại trong thực thi chủ trương của Đảng và Chính phủ.

Thị trường XK hàng hóa của Việt Nam dự báo sẽ có nhiều khó khăn. Để nâng cao hiệu quả của các cơ quan thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, xin Thứ trưởng cho biết những nhiệm vụ cụ thể đặt ra cho tham tán thương mại trong năm 2012 và những năm sau đó?

Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên:Năm 2012 có nhiều cơ hội, nhưng cũng đặt ra nhiều khó khăn và thách thức, đặc biệt đối với các thị trường XK của Việt Nam. Hiện nợ công ở khu vực đồng tiền chung châu Âu hoặc những dấu hiệu của kinh tế Hoa Kỳ, những tác động của thị trường EU cũng đã “lây” sang thị trường châu Á và tác động lớn đến thị trường tiêu thụ hàng hóa XK của Việt Nam, kể cả đối với những mặt hàng nông lâm thủy sản, công nghiệp chế biến, hàng tiêu dùng hay những mặt hàng Việt Nam có lợi thế.

Chỉ tiêu Chính phủ đặt ra cho ngành Công Thương là phấn đấu đạt mức tăng trưởng XK 13% trong năm 2012. Chỉ tiêu này so với mức tăng trưởng năm 2011 không quá cao, nhưng những thách thức đang đặt ra đối với ngành Công Thương nói chung, cũng như đối với các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài nói riêng là hết sức nặng nề. Thông qua Hội nghị Tham tán lần này, chúng tôi muốn trao đổi với các tham tán cụ thể về những cơ hội và thách thức trong năm 2012 để hỗ trợ DN có khâu chuẩn bị tốt hơn, sao cho cuối năm 2011, Việt Nam đã có những đơn hàng “gối đầu” cho những chuyến giao hàng đầu năm 2012 và sau Tết Nguyên đán bắt tay vào “chiến dịch” mới.

Thị trường khu vực và thế giới, chỉ cách đây một vài tháng tưởng chừng rất thuận lợi, nhưng hiện nay lại có những diễn biến mới. Đơn cử như thị trường lúa gạo. Tưởng chừng giá lúa gạo sẽ tăng mạnh, nhất là sau chủ trương tăng giá của Chính phủ Thái Lan, nhưng hiện nay, lượng gạo bán ra của thị trường Ấn Độ, Pakistan đang làm cho giá gạo không những không tăng mà lại giảm. Giá gạo XK của Việt Nam đang cao hơn của Ấn Độ, Pakistan tới hàng trăm USD/tấn và sức cạnh tranh bị giảm, bởi khách hàng có xu hướng chọn những nơi cung cấp gạo rẻ hơn. Vậy phải đặt ra vấn đề điều hành XK gạo thế nào, trong đó khâu mà chúng ta tổ chức thị trường ngoài nước trong năm 2012 như thế nào để đảm bảo yêu cầu tiêu thụ hết lúa hàng hóa, đảm bảo được lợi ích của người nông dân cũng như doanh nghiệp và tăng hiệu quả việc XK gạo, mặt khác cũng phải bảo đảm an ninh lương thực…

Tuy năm 2011 Việt Nam XK được khoảng 7 triệu tấn gạo – là sản lượng kỷ lục; nhưng năm 2012 khó khăn đặt ra đối với việc XK gạo nói riêng, cũng như đối với hàng hóa Việt Nam nói chung rất là lớn. Tương tự đối với nhiều mặt hàng khác, tình hình cũng có những thay đổi rất nhanh, đòi hỏi sự nhanh nhạy tiếp cận một cách linh hoạt của các cơ quan quản lý nhà nước nói chung, trong đó có sự đồng thuận của các cơ quan thương vụ Việt Nam ở nước ngoài.

Trân trọng cám ơn Thứ trưởng!

Theo CTO