Gà Móng có thân hình to giống gà Hồ (Bắc Giang), thịt thơm ngon giống gà Đông Cảo (Hưng Yên)

Là người sành ăn và khá kén chọn trong việc ăn uống, nên cứ mỗi khi cận kề Tết âm lịch, anh Hùng (Cầu Giấy, Hà Nội) lại đích thân về tận làng Móng, xã Tiên Phong, huyện Duy Tiên, Hà Nam để vào tận vườn của người dân, bắt tận tay những con gà Móng mà mình ưng ý nhất để đãi khách ngày Tết.

Dẫn khách thăm quan về loại gà quý hiếm, ông Trần Quốc Thắng, Phó chủ tịch UBND xã Tiên Phong lý giải, gà Sách đỏ là giống gà cổ thuần chủng, chân to, có thân hình giống gà Hồ (Bắc Giang), chất lượng thịt ngon như gà Đông Cảo (Hưng Yên).

“Năm 2003 trong một lần khảo sát thực trạng nuôi gà ở xã Tiên Phong, một cán bộ Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hà Nam đã vô tình phát hiện ra giống gà Móng quý và sau đó đưa lên Viện chăn nuôi (Bộ NN&PTNT) để xét nghiệm. Kết quả là gen của giống gà Móng thuộc loại quý hiếm và ngay trong năm đó gà Móng được ghi vào Sách đỏ”, ông Thắng vui vẻ kể khi giống gà cổ ở xã được ghi danh.

Được liệt vào Sách đỏ nhưng loại gà này được người dân Tiên Phong nuôi phổ biến và duy nhất là loại vật không bị cấm nuôi, buôn bán, vận chuyển theo quy định về bảo tồn theo cách mới. Vì thế xã Tiên Phong nhiều năm trở lại đây ngày càng nhân rộng giống gà quý hiếm này.

Là người có kinh nghiệm nuôi gà Móng lâu năm trong xã, ông Trần Xuân Xưởng (67 tuổi) ở thôn An Mông 1 được nhiều nơi đặt mua gà giống, gà thịt. Chỉ tay về phía đàn gà đang giành nhau mổ từng hạt thóc, ông Xưởng cho biết: “Giống gà Móng có từ thời các cụ xưa để lại. Dân làng cứ để nuôi rồi nhân giống hết đời này qua đời khác. Nhiều nhà nghiên cứu đã hỏi các vị cao niên trong làng nhưng không ai biết rõ loại gà này có mặt ở làng vào khoảng thời gian nào”.

Từng lứa gà được ông Xưởng nhốt tách đàn. Theo ông nên phân loại gà trống, mái riêng để tiện chăm sóc. Gà trống thường có màu đỏ tía, chân to bằng tay trẻ em, vảy thẳng hàng còn gà mái lông trắng nhạt. Hiện ông đang nuôi 150 gà Móng đẻ thuần chủng và hơn 300 gà hậu bị.

“Để chọn được những con gà Móng bố mẹ ưng ý, tôi chọn lựa những con mã đẹp, con trống phải đạt trọng lượng 4,5 - 5kg thân thon gọn, con mái từ 3 - 4kg để đời con sau này to và nuôi nhanh lớn. Gà mái đẻ một năm là tôi lại xuất bán hết. Nếu để gà đẻ tiếp chất lượng trứng sẽ giảm”, ông Xưởng chia sẻ.

Giống gà Móng đặc biệt và chỉ nuôi được duy nhất ở Tiên Phong, Duy Tiên, Hà Nam

Người dân làng An Mông dường như cũng đã bắt nhịp với “cơ chế thị trường” nhanh nhạy, nên đã “ém sẵn” lứa gà cho dịp Tết Nguyên đán. Hộ nhà anh Nguyễn Văn Thắm (thôn Dưỡng Thọ) đã tận dụng 3ha đất vườn rồi mạnh dạn đầu tư mở trang trại nuôi loại gà này. Tết này gia đình anh nếu xuất hết phải lên đến hơn ba tạ gà. Nhân với cái giá ngót nghét trăm ngàn/kg, cái “của để dành” là gà ấy là cả một gia sản vài chục triệu đồng của nhà anh.

Theo anh Thắm, sau 7 đến 8 tháng là gà Móng bắt đầu đẻ, trung bình 1 con gà mái đẻ từ 200 – 230 trứng/năm. Trứng gà giống giá hơn 10 nghìn đồng, nếu ấp nở gà con có giá gần 20 nghìn đồng/con. Loại gà này dễ nuôi, tỉ lệ đậu trứng cao đến hơn 80%, sau  6 tháng là có thể xuất bán được”. Hiện tại anh đang nuôi hơn 1.000 gà thương phẩm phục vụ cho dịp tết Nguyên Đán.

Anh Thắm cho biết thêm: “Gần đây rất có nhiều khách và chủ nhà hàng ở Hà Nội, Hải Phòng và cả khách ở TP HCM đến đặt mua gà Móng cho tết nhưng tôi không đáp ứng được. Bởi tết này gia đình chỉ phục vụ được trên 4 tấn gà thương phẩm”.

Vốn là gia đình khó khăn, bà Hoàng Thị Hoa (52 tuổi) ở thôn Dưỡng Thọ đã vay mượn để đầu tư nuôi gà Móng. Từ hơn 50 con ban đầu đến nay, sau gần 10 năm gia đình bà hiện nuôi hơn 1.000 con, trong đó có hơn 400 gà mái đẻ. Bà Hoa cho biết, nuôi gà Móng lãi cao, chi phí đầu tư chuồng trại ít. Con giống đắt nên gia đình bà đem trứng đi ấp lấy giống nuôi.

Chỉ tay vào con gà trống đứng canh đàn gà mái, bà Hoa vui vẻ cho biết: “Con gà này có trọng lượng gần 6kg, cách đây mấy hôm có vị khách từ Hà Nội về hỏi mua với giá 2,5 triệu đồng để ăn tết nhưng tôi không bán vì nó là con to và oai phong nhất đàn nên gia đình tôi muốn giữ lại nhân giống”.

Vì gà Móng là giống gà quý, thịt lại thơm ngon nên người dân ở nơi đây chăm chút rất cẩn thận. Giá bán chênh khoảng 30.000 - 50.000 đồng/kg so với gà bình thường loại ngon. Năm nay, giá gà Móng ngày thường khoảng 150 - 180 nghìn đồng/kg, dịp gần tết lên đến 250 nghìn đồng/kg. Trung bình một cặp gà nặng 5 - 8 kg, giá dao động từ 1 - 1,5 triệu đồng.

Ông Trần Quốc Thắng, Phó chủ tịch UBND xã Tiên Phong cho biết thêm: Đến nay xã có hơn 95% số hộ nuôi gà, với khoảng hơn 18 nghìn mái đẻ, hộ ít thì vài chục con, hộ nhiều thì hàng nghìn con theo mô hình trang trại. Rất nhiều nơi đến mua gà giống về nuôi thử nhưng sau đó hai ba lứa thì bị chết nên Viện chăn nuôi giám định địa phương chính là nơi lưu giữ nguồn gen tốt nhất. Nhiều hộ đã mạnh dạn đầu tư mở rộng theo mô hình trang trại chăn nuôi với số lượng lớn. Địa phương được nhà nước hỗ trợ phòng chống dịch bệnh cho đàn gà nên thu nhập của người dân ngày càng ổn định hơn.

Ông Đỗ Đức Diện, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi - Thủy sản tỉnh Hà Nam cũng cho rằng: "Gà Móng từ xưa đã gắn bó với người dân xã Tiên Phong nên thích nghi với địa đất, khí hậu của vùng. Loại gà này chỉ duy nhất xã Tiên Phong là nuôi được. Chúng chống chịu dịch bệnh tốt, năm 2003 nhiều địa phương lân cận gà bị cúm H5N1 nhưng chỉ duy nhất gà Móng không bị sao. Chúng tôi cũng đã nuôi thí điểm nhiều nơi nhưng không mang lại hiệu quả kinh tế. Hằng năm, chúng tôi cũng đầu tư kinh phí hỗ trợ để bảo tồn loại gà quý hiếm này”.

Thảo Phượng