Sáng tạo trong khuôn khổ!

PV: Nếu so sánh giữa chiếc áo dài của phụ nữ Việt Nam ngày xưa với áo dài hiện đại ngày nay thì anh có nhận xét gì?

NTK Việt Hùng: Ở mỗi thời điểm, người ta có cái nhìn về cái đẹp khác nhau. Cái đẹp ở đây không phải là dáng áo, kỹ thuật may hay màu sắc nữa mà là góc nhìn thẩm mỹ của mỗi người. Vì vậy để trả lời cái nào đẹp hơn, xưa hay nay thì còn tùy. Những người hướng nội hay coi trọng nét cổ xưa thì rất thích áo dài truyền thống ngày trước. Bản thân Việt Hùng nếu cân đối giữa áo dài xưa và nay thì áo dài xưa chiếm ít nhất là 70% trong các mẫu thiết kế, trong công việc kinh doanh; mặc dù hiệu quả kinh doanh thấp hơn áo dài hiện đại rất nhiều. Lý do là vì thị hiếu. Bây giờ người ta yêu chuộng cái gì mới lạ, độc đáo hiện đại hơn nên áo dài xưa không mang đến hiệu quả kinh doanh như mong muốn. Trái lại, áo dài nay, với số vốn tôi bỏ ra là 30%, nhưng lợi nhuận thu về có thể lên tới 60%, 90% hoặc hơn số đó nữa. Tuy nhiên, tôi yêu nét văn hóa xưa của chiếc áo dài nên tôi luôn muốn được thấy nét xưa đó đi trong xã hội ngày nay. Vì thế dù kinh doanh chưa hiệu quả lắm, nhưng tôi vẫn chọn áo dài xưa là chủ đạo, chỉ có 30% là áo dài nay thôi.

Nhà thiết kế Việt Hùng

PV: Ở bất kỳ lĩnh vực nào chứ không riêng gì với thiết kế, sự sáng tạo bao giờ là cần thiết. Song, có một số NTK lại lạm dụng sự sáng tạo dẫn đến việc phá vỡ nét đẹp truyền thống của áo dài xưa. Anh có cho rằng với áo dài nay, dù mang hơi thở hiện đại thế nào thì vẫn phải kế thừa và tôn trọng nét truyền thống của áo dài cũ?

NTK Việt Hùng: Mỗi người thiết kế đều đặt cho mình chuẩn mực riêng. Làm áo dài khó hơn thời trang bình thường, bởi làm thời trang thì tự do, phóng khoáng, còn áo dài chỉ được tự do trong khuôn khổ nhất định, không phải cứ thích làm gì thì làm. Sáng tạo nhưng phải biết dừng để giữ cốt cách và người mặc nó không phải muốn đi thế nào cũng được, mà phải có bước đi riêng. Vì đó là giá trị văn hóa, là tinh thần, là những gì đúc kết từ ngàn xưa. Cũng như nhà thiết kế phải kế thừa và phát huy những giá trị sẵn có, chứ không thể phá cách quá đà được. Chẳng hạn áo dài phải có hai tà trước sau, áo dài mà người mặc nó không nhận ra đó là áo dài thì đó là lỗi lớn của người thiết kế.

Nhưng có điều thế này, nghệ thuật và cái đẹp không có chuẩn mực nhất định nên khó định hình được đến đâu là điểm dừng của sáng tạo. Thời nay, bên cạnh một số người có tâm với áo dài, vẫn giữ được dáng áo dài truyền thống, thì cũng có vài người nổi loạn, muốn tạo ra cái gì mới lạ. Tôi không mong muốn là người sẽ cách tân hay cải cách áo dài cho khác lạ đi. Tôi chỉ muốn làm cho đẹp lên theo cách nhẹ nhàng để dễ đi vào lòng người mà thôi!

PV: “Đỉnh cao của cái đẹp là sự giản dị”, anh đã nói thế. Tôi nghĩ sự giản dị đó trong các mẫu thiết kế áo dài truyền thống lại càng cần thiết hơn! Nhưng ngược lại, gần đây xuất hiện nhiều mẫu áo dài không những quái dị mà còn quá cầu kỳ của các NTK, đó không phải là vẻ đẹp chân phương của tà áo dài truyền thống. Anh nghĩ thế nào về điều này?

NTK Việt Hùng: Sự giản dị không chỉ trong các mẫu thiết kế mà còn là trong cách sống thường ngày của tôi. Tôi rất thích triết lý đó. Giản dị sẽ dễ đi vào lòng người hơn một thứ bất ổn, phức tạp nào đó!

Nhưng với áo dài nói chung, nên nói rõ thêm là nó có hai trường phái. Ngày xưa, với thường dân, những người có thu nhập thấp thì họ chọn cho mình những chiếc áo dài rất đơn giản về màu sắc, chất liệu và cách may. Nhưng với tầng lớp thượng lưu, họ chú trọng đến từng cái nút, thậm chí nút có thể bằng vàng, bằng ngọc và áo dài thì có những họa tiết trang trí rất cầu kỳ. Vì vậy, nếu quay ngược lại thời gian thì chưa chắc áo dài nay đã phức tạp bằng xưa đâu!

Để làm lại được áo dài xưa bây giờ rất khó. Đơn giản vì những người yêu văn hóa xưa, có khả năng phục chế áo dài xưa thì không nhiều. Áo ngày xưa thêu tay rất đẹp, bởi vì ngày xưa họ có tâm muốn thêu lên tà áo của mình mặc một cái gì đó rất Việt Nam. Vì thế mà những đường kim mũi chỉ họ thêu thường không làm nhăn vải và chuyển tải được cái tình. Còn bây giờ người ta bị cơm áo gạo tiền chi phối, nhịp sống hối hả hơn nên họ thêu giật tay mạnh quá, nhanh quá khiến áo nhăn hơn.

Áo dài phải mặc với quần dài!

PV: Thời gian vừa qua, trên báo chí có đưa nhiều hình ảnh “thảm họa” áo dài xuất hiện cùng các ngôi sao. Là người chuyên thiết kế áo dài truyền thống, xem những hình ảnh đó, anh thấy thế nào?

NTK Việt Hùng: Nói chung là tôi buồn, vì với tôi áo dài đẹp nhờ tà áo mỏng giản dị mà giờ tự dưng có người đi cột nó lại!? Tôi không chấp nhận. Nếu cuộc sống bận rộn quá, không thể mặc áo dài, bạn có thể mặc áo ngắn chứ đừng lấy lý do vướng víu mà làm chuyện kỳ quái ấy! Nếu quay lại lịch sử, ngày xưa ở khắp cùng ngõ hẻm, từ người giàu cho đến người nghèo, khi ra đường họ vẫn mặc áo dài bởi đó là cốt cách, là sự tôn trọng dành cho những người xung quanh. Họ vẫn mưu sinh, vẫn buôn gánh bán bưng. Trong khi cuộc sống bây giờ, có nhiều thiết bị hỗ trợ hơn, có vướng víu nhưng không thể vướng bằng ngày xưa. Ngày xưa người dân phải đi bộ, xe đạp, xe kéo… nhưng ra đường họ vẫn mặc áo dài vì với họ đó là chuẩn mực văn hóa, là nề nếp đúng nghĩa. Thời hiện đại bây giờ thì không được như vậy, áo dài chỉ còn xuất hiện ở một số nơi bắt buộc thôi, chứ nếu tình nguyện cũng khó!

Tôi muốn tìm những người cùng đồng hành và chung tình yêu với áo dài Việt vì tương lai tôi sẽ làm rất nhiều điều cho áo dài. Đến bây giờ tôi có gần 100 đầu sách về áo dài, các cuộc triển lãm, nhưng tôi vẫn mơ ước làm được nhiều hơn nữa.

Một bộ sưu tập áo dài truyền thống của NTK Việt Hùng

PV: Nếu cách đây vài năm, người nghệ sĩ hay mặc áo dài với quần jean thì nay áo dài lại đi với quần short! Anh nghĩ gì về sự gán ghép này? Có vẻ như nó đang là một trào lưu, thưa anh!

NTK Việt Hùng: Nói chung, tôi không cổ hủ tới mức không đón nhận quần jeans hay quần tây mặc với áo dài, nhưng quần mặc từ mắt cá chân trở lên là không thể chấp nhận. Nhưng nói đi cũng phải nói lại, chúng ta phải làm sao thuyết phục giới trẻ đến với áo dài trước đã, còn chuyện họ có gắn kết lâu bền không thì khác. Vì vậy, tôi xin phép những người thích áo dài xưa, thích dáng xưa là tôi có cách tân áo dài nhưng vẫn không phá vỡ lề lối. Nghĩa là áo dài chỉ mặc với quần dài, chứ không phải quần ngắn, để bộ phận giới trẻ tiếp cận, rồi từ đó mình mới truyền tình yêu áo dài cho họ. Đó không phải là một bộ đồ đẹp - xấu đơn thuần mà là hình ảnh của các bà, các mẹ, các cô, các chị, những người nhiều thế hệ trước đã gìn giữ đến tận giờ.

Tôi tin sự cách tân của mình. Những người làm thiết kế mà xa rời chuẩn mực ắt sẽ tự bị đào thải. Vì vậy, chúng ta không nên quá khắt khe khi không cho mặc áo dài với quần tây, quần jeans, vì qua đó người ta còn nhìn thấy hình ảnh một người phụ nữ Việt Nam mới, trẻ, khỏe. Với tôi, phải khỏe mới đẹp được. Tuy khi đó, áo dài sẽ mất đi sự uyển chuyển, thướt tha, mềm dịu, nhưng bù lại nó có sự năng động, nhanh nhẹn, hội nhập và mang tính thời đại. Cuộc sống bây giờ vội vã quá, không thể bắt những bạn trẻ năng động chọn bộ áo dài quá thướt tha, đi phải từ tốn, khoan thai quá được!

Áo dài mới tiện lợi hơn và khi các bạn trẻ đã đón nhận cái mới thì cuối cùng họ sẽ chọn ra đâu là điểm dừng về phong cách. Cuộc sống nên mở rộng lòng với mọi người. Điều gì thuộc về giá trị thực sự ắt sẽ tồn tại lâu bền!

PV: Công bằng mà nói thì với áo dài cũng nên phân biệt giữa thời trang theo phong cách thời trang trình diễn và thời trang ứng dụng đời sống?

NTK Việt Hùng: Chính xác là như vậy! Trong triết học có nghệ thuật vị nghệ thuật và có nghệ thuật vị nhân sinh, thời trang cũng vậy. Có những thứ thiết kế ra chỉ để phục vụ nghệ thuật, để thể hiện ý tưởng, sự bay bổng. Còn nếu nghệ thuật vị nhân sinh thì nghệ thuật ắt phải mang hơi thở của cuộc sống, phù hợp với cuộc sống. Có những nghệ sĩ quan niệm nghệ thuật phải vị nghệ thuật, nhưng những người không phải nghệ sĩ lại muốn thiết kế nghệ thuật phải phục vụ con người. Tôi muốn mọi người nhìn theo hướng mở hơn, vì ở đây người nghệ sĩ bay bổng với những thiết kế của họ. Không phải chỉ trong quần áo, thậm chí có những bức tranh không ai xem mà hiểu được, nhưng đó lại là rất nghệ thuật. Nghệ thuật không phải chỉ ở ý tưởng, mà còn là cách pha màu, xử lý sáng tối. Áo dài cũng vậy.

Các thiết kế của Hùng chỉ có 10% nghệ thuật vị nghệ thuật thôi, còn 90% là nghệ thuật vị nhân sinh. Ví dụ, nghệ thuật vị nghệ thuật là ở những cuộc thi quốc tế, mình muốn giới thiệu áo dài Việt Nam mang hơi thở dân tộc. Khi đó, tà áo dài không phải chỉ là áo dài trắng của nữ sinh Việt Nam được. Như thế không tác động mạnh đến người xem vì thí sinh không đứng trên sân khấu quá 10 giây. Nghĩa là trong thời gian ngắn nhất, người đẹp phải kịp tạo dấu ấn với chiếc áo dài mà mình mặc. Vậy nên nhà thiết kế trang phục, nhân viên trang điểm, làm tóc phải cố gắng tạo ấn tượng cho thí sinh trên sàn catwalk, nếu không tạo được điểm nổi bật thì coi như mất trắng!

Muốn mặc áo dài đẹp phải có cốt cách!

PV: Mặc một chiếc áo dài thế nào cho đẹp, cho thanh tao còn phụ thuộc rất nhiều vào cốt cách của người mặc chứ không hoàn toàn chỉ phụ thuộc vào bộ đồ. Anh nghĩ sao về ý kiến này?

NTK Việt Hùng: Điều đó đúng! Áo dài là sự cộng hưởng rất nhiều yếu tố. Về chuyên môn, Hùng phải nhìn được người đó yếu điểm chỗ nào và ưu chỗ nào để che đi hay tôn lên, phải biết tính cách của họ như thế nào để chọn áo dài gần với con người họ. Nhưng hơn hết, mặc áo dài phải có cốt cách, mà cốt cách không phải chỉ một ngày một buổi có được. Nó hình thành theo thời gian, từ môi trường sống gia đình, xã hội.

Có nhiều người mặc áo dài nhưng tôi không cảm thấy được phong thái chiếc áo dài, vì cốt cách không có, tình yêu với áo dài không nhiều thì không bao giờ mặc áo dài đẹp. Họ chỉ đứng như tượng vậy thôi! Bước chân dành cho áo dài phải ngắn và nhẹ nhàng. Khi yêu nó thì mình đi kiểu khác, còn khi bắt buộc mặc sẽ đi kiểu khác. Ví như chuyện cái tà bị kẹp giữa hai chân, điều này trên sàn diễn nhiều lắm. Tôi quan niệm như vậy là con gái hư, đi mà tà áo dài lọt vào hai chân thì người phụ nữ đó đi để chân quá hở, ông bà ngày xưa đâu có dạy cho con gái đi dang chân ra như thế! Rồi khi có dấu hiệu gió khiến tà áo bay, người mặc phải biết ý cầm nhẹ tà áo…!

Người mẫu Thủy Hương gắn bó với áo dài xưa nhiều nhất

Cái đẹp của áo dài còn là sự cộng hưởng của nhiều yếu tố, thiên thời, địa lợi nhân hòa, thời gian, thời điểm và thời giá nữa. Chẳng hạn đi đến một nơi rất nghèo, cần tình thương yêu, san sẻ mà mặc một cái áo quá lộng lẫy thì không phù hợp. Vì vậy, để may đúng với người mặc, tôi thường hỏi người ta dùng áo dài này mặc cho buổi sáng hay buổi chiều, mặc đi đến đâu… và tất nhiên song song với việc thăm dò tính cách, sở thích họa tiết, màu sắc.

PV: Ngoài sáng tạo của NTK thì chất liệu để may áo dài cũng đóng góp một phần quan trọng tạo nên những chiếc áo dài đẹp phải không anh?

NTK Việt Hùng: Chất liệu may áo dài ngày xưa đơn giản lắm, chỉ nhung, gấm, lụa là, đũi, lanh, nhung the, nhung tuyết. Áo dài nay thì đa dạng chất liệu hơn rất nhiều. Kể cả có những loại vải không bao giờ dám nghĩ sẽ dùng để may áo dài họ vẫn may lên được thành bộ áo dài. Bây giờ béo phì nhiều quá, vải nhung thì dày, lụa không che được khuyết điểm mập nên cứu cánh cho họ sẽ có những chất liệu như voan, tơ…

PV: Nhưng vải gì thì vải chứ tôi vẫn nghĩ áo dài không thể may bằng loại vải quá mỏng manh, đôi khi lộ cả nội y như khá nhiều trường hợp vừa qua. Bởi với áo dài thì sự kín đáo phải được đề cao?!

NTK Việt Hùng: Chuẩn mực của áo dài là dáng áo ôm sát thân người. Nếu mặc áo dài mà thấy nội y thì tôi nghĩ là không phải với văn hóa Việt Nam. Đó chỉ là sự ngụy biện cho việc muốn thể hiện tính cách của NTK nào đó. Nhưng áo dài không phải nơi để họ thể hiện tính cách đó. Áo dài là thể hiện nét duyên thầm của người phụ nữ, là sự e ấp của đôi tà áo. Đất nước đang trên đà hội nhập, nhưng chúng ta đừng hòa tan!

PV: Anh có ủng hộ việc áo dài sẽ trở thành quốc phục trong tương lai không?

NTK Việt Hùng: Với tôi, sau tình yêu gia đình là tình yêu áo dài. Vì vậy, việc áo dài được công nhận chính thức là quốc phục có thể không phải việc quá lớn, nhưng nó sẽ cũng cố và là động lực rất lớn với những người cống hiến, yêu thương nó hết mình. Việc được chọn là quốc phục với những người yêu áo dài như tôi, đó là bước chuyển mùa, bước ngoặt để đẩy áo dài lên một tầm cao hơn. Chính quyền vẫn đang còn cân nhắc điều đó, nhưng với tôi áo dài đã là quốc phục rồi! Hơn nữa, khi áo dài được công nhận là quốc phục thì sẽ có tác động làm cho tình yêu của giới trẻ với áo dài mạnh hơn.

PV: Cuộc thi thiết kế quốc phục vừa qua không chọn được mẫu thiết kế nào xứng đáng để làm quốc phục cả. Trong khi đó không có NTK nổi tiếng nào tham gia. Anh nghĩ sao?

NTK Việt Hùng: Tôi thấy những người thiết kế không có nghĩa cũng yêu áo dài. Họ đến với cuộc thi vì hơn, thua, vì để khẳng định mình nhiều hơn. Nếu mời tôi đi thi về thiết kế quốc phục dân tộc, tôi cũng không đi dù rất yêu áo dài. Bạn là công dân Việt Nam thì phải có nghĩa vụ cống hiến cho đất nước chứ cần gì phải thi. Thi chỉ để có giải thưởng, có tiền thưởng và có dịp PR cho bản thân sao? Riêng bản thân Hùng, mười mấy năm gắn bó với nghề, không bao giờ thi thố gì dưới mọi hình thức. Hùng nghĩ nên dẹp cuộc thi và tập hợp các NTK có tiếng lại để làm thành “mùa xuân” đúng nghĩa cho trang phục Việt, như vậy sẽ thành công hơn!

PV: Cảm ơn anh về cuộc trò chuyện thú vị này. Chúc tình yêu của anh dành cho áo dài Việt sẽ luôn thăng hoa!

Trúc Vân (thực hiện)