Công thức tính giá điện rõ ràng

Là chuyên gia nhiều năm tham gia đoàn kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện hằng năm do Bộ Công Thương tổ chức, ông Nguyễn Minh Đức - Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) - có những ý kiến đáng chú ý về sự minh bạch của ngành điện.

Chia sẻ với phóng viên xoay quanh câu chuyện về giá điện thời gian qua, ông Nguyễn Minh Đức cho hay: Hiện tại, quy định về cách tính giá điện đã có, thể hiện trong quyết định của Thủ tướng Chính phủ liên quan đến cơ chế điều chỉnh giá điện. Bộ Công Thương cũng đã có thông tư quy định tương đối rõ về cách tính giá điện. Nhưng dư luận đang có nhiều ý kiến thắc mắc, hiểu lầm về giá điện, thậm chí nhiều người không tìm hiểu các quy định ấy để thấy rằng rất nhiều vấn đề đã được giải quyết. Ví dụ, việc có tính đầu tư ngoài ngành vào giá điện không thì trong công thức tính giá điện đã rất rõ là “không”.

Nhân viên EVN Hà Nội tuyên truyền sử dụng điện an toàn, tiết kiệm

“Nói chung, công thức tính giá điện khá rõ ràng so với những gì dư luận đang có ý kiến. Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận một điều rằng, không phải ai đọc cũng hiểu công thức tính giá điện. Đó là thứ tương đối khó hiểu với quảng đại quần chúng, phải có một chút kiến thức về kế toán và phải hiểu một chút về ngành điện”, đại diện VCCI khẳng định.

Nói về hoạt động của đoàn kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện hằng năm, ông Nguyễn Minh Đức cho biết: Bộ Công Thương đã tổ chức đoàn kiểm tra chi phí giá thành. Đoàn kiểm tra gồm đại diện Bộ Tài chính, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, VCCI, Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam. Thành phần tham gia đoàn kiểm tra như vậy là tương đối ổn, nhưng nên có thêm đại diện của các bên mua điện lớn như Hiệp hội Xi măng, Hiệp hội Thép.

Đại diện VCCI chia sẻ: “Tôi có tham gia vào đoàn kiểm tra đó và đánh giá việc kiểm tra khá nghiêm túc. Đoàn kiểm tra yêu cầu báo cáo các số liệu, rồi kiểm tra số liệu đó có khớp không. Các số liệu đó dựa trên báo cáo của Công ty Kiểm toán Deloite - 1 trong 4 công ty kiểm toán hàng đầu thế giới. Đoàn kiểm tra chỉ xác định có khoản nào không phù hợp được tính vào giá điện hay không; hay các mục có chuẩn không. Những năm qua, Công ty Kiểm toán Deloite đã vào làm việc, có báo cáo kiểm toán và chịu trách nhiệm về tính chính xác của những con số trên báo cáo. Deloite bảo đảm rằng đã làm đúng nghiệp vụ kiểm toán”.

“Đoàn kiểm tra tiến hành kiểm tra trong 2-3 tuần, kiểm tra ở Hà Nội rồi đi một vài địa phương” - ông Đức cho biết thêm - “Mỗi đợt kiểm tra, tập tài liệu đoàn kiểm tra nhận được phải dày chừng 10cm, tương đối nhiều thông tin, con số chi tiết, thậm chí chi tiết đến mức từng khoản vay một sẽ có bảng thống kê chi phí lãi vay là bao nhiêu, chi phí mua điện của từng nhà máy… Ngay cả những bảng kê chi tiết của từng công ty cũng được cung cấp như chi phí nhân công là bao nhiêu, tiền ăn ca là bao nhiêu…”.

Sau khi đoàn đi kiểm tra, Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) tổ chức họp báo công bố các loại chi phí đó. Mọi phóng viên tham gia đều nắm được. Tuy nhiên, đại diện VCCI góp ý: Tại buổi họp báo, Bộ Công Thương có thể đưa ra nhiều con số hơn như báo cáo kiểm toán của Deloite, báo cáo của các tổng công ty, những con số liên quan đến giá mua điện, chi phí nhân công…

Một đại diện của Hiệp hội Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam đánh giá: Ngành điện đã minh bạch rất nhiều, không có gì gọi là kém minh bạch cả. Bởi vì ngành điện đã bắt đầu thị trường hóa phần nguồn phát điện. Ai cũng biết xây dựng một nhà máy nhiệt điện hết bao nhiêu, vận hành tốn kém bao nhiêu, suy ra giá thành mỗi kWh điện là bao nhiêu, không hề “tù mù” như một số ý kiến bình luận.

WB chấp nhận báo cáo kiểm toán của EVN

Đánh giá về ngành điện Việt Nam, ông Franz Gerner - Trưởng nhóm chuyên gia năng lượng, Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam - cho hay: Trong số các quốc gia đang phát triển, Việt Nam là một trong những nước có thị trường năng lượng phát triển thành công nhất trên thế giới. Trong vài thập niên qua, tiếp cận điện năng đã tăng từ mức 50% vào năm 1996 lên 99,6% vào năm 2018.

Vừa qua, WB đã hỗ trợ chiến lược tài chính bền vững cho EVN. Ban Năng lượng toàn cầu của WB cũng đã hỗ trợ quá trình xếp hạng tín dụng của EVN, giúp EVN được xếp hạng “Nhà phát hành nợ” (Issuer Default Rating, IDR) mức “BB” với “Viễn cảnh ổn định” về vay nợ dài hạn bằng ngoại tệ.

Đánh giá về mức độ minh bạch của EVN - một doanh nghiệp Nhà nước - đại diện WB cho biết: EVN đã cung cấp cho WB và các cổ đông khác báo cáo tài chính hằng năm được lập theo chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế, được kiểm toán bởi công ty kiểm toán quốc tế thuộc Big4 trước ngày 30/6 hằng năm.

“Chất lượng báo cáo này được WB chấp nhận” - ông Franz Gerner khẳng định - “EVN cũng được các tổ chức xếp hạng tín dụng đánh giá về khả năng phát hành trái phiếu doanh nghiệp và những kết quả này đều đã được công bố. Chúng tôi cũng biết rằng Bộ Tài chính yêu cầu EVN công bố báo cáo tài chính được lập theo chuẩn mực kế toán Việt Nam hằng năm. Các ngân hàng đang hợp tác với Bộ Tài chính để các doanh nghiệp nhà nước lớn, chẳng hạn như EVN, sử dụng báo cáo tài chính quốc tế nhằm cải thiện thêm tính minh bạch của các thông tin tài chính”.

Đánh giá chung về mức độ công khai minh bạch của ngành điện, ông Nguyễn Minh Đức nói: “Tôi thấy rằng, có rất nhiều điểm ngành điện đã công khai minh bạch, đặc biệt công thức tính giá điện đã công khai mà nhiều người không đọc, thậm chí đọc mà không hiểu, nhưng vẫn nói công thức tính có vấn đề. Đây là điều tôi cho rằng cần giải thích rõ. Nhưng tôi thừa nhận ngành điện vẫn còn không gian để minh bạch hơn rất nhiều. Cho nên tôi kiến nghị nên công khai thêm từ khâu tính chi phí giá điện đến việc quyết định giá điện. Bởi danh mục của ngành công thương vẫn coi phương án giá điện là mật. Vừa qua, dự thảo sửa đổi danh mục ngành công thương cũng vẫn giữ nguyên điều này”.