Còn nhớ đầu tháng 4 vừa qua, việc phía ca sĩ Mỹ Tâm hét giá cát-xê quá cao trong chương trình pháo hoa tại Đà Nẵng 2013, sau đó Mỹ Tâm bị UBND TP này từ chối. Sự việc nhanh chóng gây ồn ào trong dư luận. Và cũng từ những ồn ào này, Cục Thuế TP HCM mới giật mình vì mức thu nhập của ca sĩ trên mỗi sô diễn cao ngất ngưởng trong khi kê khai và nộp thuế thì không như thế. Ngay sau đó Cục Thuế đã tiến hành lật lại hồ sơ khai thuế của nhiều “sao” từ 2009 - 2012. Trong danh sách này, nhiều ca sĩ nổi tiếng đình đám nhưng nộp thuế còn thua người làm công ăn lương.

Vừa qua, Cục Thuế TP HCM cho biết, cơ quan này đã truy thu thuế thu nhập cá nhân của 5 nghệ sĩ với số tiền vào khoảng 1,3 tỉ đồng. Trong đó, có một ca sĩ nam bị truy thu lên đến 683 triệu đồng.

Đại diện Cục Thuế cho biết trong danh sách này 4 nghệ sĩ nổi tiếng và 1 danh hài hải ngoại. Đáng chú ý nhất là một nam ca sĩ nổi tiếng đang trong vai trò ban giám khảo của nhiều game show nổi tiếng, ca sĩ này bị truy thu 683 triệu đồng tiền thuế thu nhập cá nhân trong 3 năm, từ năm 2010 - 2012.

Tuy Cục Thuế không đồng ý cung cấp danh tính cụ thể ca sĩ này, nhưng với những thông tin trên thì mọi người đều đang liên tưởng đến đó là ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng – một trong những ca sĩ dẫn đầu về mức cát-xê trong thị trường nhạc Việt hiện nay.

Ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng thu nhập rất cao từ các show diễn và làm giám khảo của các gameshow

Kế đến, trong danh sách truy thu thuế lần này của Cục Thuế TP HCM còn có một nữ ca sĩ nổi tiếng khác với số thuế truy thu là 264 triệu đồng. Trước đó, ca sĩ này đã nộp thuế 990 triệu đồng nhưng dựa theo số liệu thu thập từ các đơn vị tổ chức biểu diễn, phòng trà ca nhạc, số lần xuất cảnh để biểu diễn ở nước ngoài cũng như mức cát-xê trên thị trường… cơ quan thuế đã yêu cầu nữ ca sĩ này kê khai lại. Và hiện tại số tiền thuế mà nữ ca sĩ này phải nộp lên 1,254 tỉ đồng. 

Như vậy có thể nói, kế hoạch làm rõ trách nhiệm đóng thuế từ giới nghệ sĩ của Cục Thuế TP HCM vừa qua đã cho thấy kết quả bước đầu rất khả quan, dù số thuế truy thu có thể sẽ còn tăng lên nhiều nếu làm quyết liệt hơn. 

Các chuyên gia thuế cũng nhìn nhận một thực tế rằng, việc trốn thuế trong giới nghệ sĩ là khá phổ biến, họ dùng rất nhiều “chiêu” để né thuế, giảm thuế thu nhập cá nhân. Phổ biến nhất là chuyện ca sĩ lập công ty riêng để một người khác trong êkip đứng tên làm chủ và rất nhiều trường hợp các sô diễn chỉ thỏa thuận miệng, “bầu” sô chi trả bằng tiền mặt cho nghệ sĩ và không có hóa đơn chứng từ. 

Có lần, Nguyễn Thái Sơn - nguyên Trưởng phòng Thuế thu nhập cá nhân Cục Thuế TP HCM đề xuất rằng cần nêu đích danh nghệ sĩ trốn thuế nhằm mục đích răn đe, dư luận hoàn toàn đồng tình ủng hộ với đề xuất này. Song cho đến thời điểm hiện tại, Cục Thuế TP HCM vẫn chưa làm được điều đó mà chỉ đơn giản là truy thu số tiền nghệ sĩ đã ăn gian; hoặc chỉ công khai qua vài thông tin liên quan nhưng với những thông tin ấy thì mọi người không dễ xác định chính xác được danh tính nghệ sĩ mà chỉ là suy đoán.

Có thể nói sự gian dối có thể thể hiện ở bất cứ môi trường và con người nào, vì suy cho cùng, thói gian dối của con người là một bản năng, để bảo vệ lợi nhuận của mình người ta sẵn sàng giấu kín hoặc tìm cách “biến hóa” những thông tin bất lợi nếu có thể. Đó không chỉ là câu chuyện của việc nghệ sĩ trốn thuế mà đó là sự thật của cả nền kinh tế thị trường. 

Kê khai và đóng thuế chính xác là một việc làm thể hiện trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi công dân trong việc xây dựng đất nước, song không ít nghệ sĩ, những người được công chúng tung hô là thần tượng lại sẵn sàng gian dối trong việc ấy, đó hẳn là một việc làm rất đáng xấu hổ. Nhưng sự thật thì họ vẫn cố gian dối. 

Trước đây, khi việc kê khai và nộp thuế trong giới nghệ sĩ còn do các chi cục thuế thuộc quận, huyện quản lý thì kết quả cho biết là rất tệ hại và gần như bị buông lỏng hoàn toàn. Cho dù khi bàn giao về các chi cục quận, huyện này, Cục Thuế TP HCM đã đính kèm danh sách nghệ sĩ cư trú trên địa bàn. 

Không có cuộc khảo sát cụ thể nào, nhưng có thể khẳng định được chính sự quản lý lỏng lẻo này của các chi cục thuế đã góp phần tạo nên tiền đề, động lực của hành vi kê khai và nộp thuế gian dối của nhiều nghệ sĩ như vừa qua. 

Điều đó cho thấy sự gian dối không hẳn chỉ là câu chuyện đạo đức mà đó còn là một căn bệnh, một thứ ký sinh. Khi mà sức đề kháng của xã hội kém dần, khi mà các cơ quan thực thi pháp luật, hệ thống giám sát hoạt động giảm đi hiệu quả thì căn bệnh ấy, loài ký sinh ấy sẽ tự do phát triển. Phải chăng đó cũng là bài học lớn từ câu chuyện kê khai và nộp thuế thu nhập cá nhân của người nghệ sĩ trong thời gian vừa qua!?

Trúc Vân