Đủ trò thao túng, ép giá

Hàng loạt nông sản Việt bỗng tăng giá chóng mặt rồi bất ngờ hạ giá thảm hại. Tuy nhiên, đây không phải chuyện mới. Điều này đã diễn ra cả chục năm nay với tần suất ngày càng nhiều hơn và đa số các sự vụ đều có bóng dáng thương lái TQ đứng đằng sau.

Đầu 8/2016, vùng nuôi cá tra ở miền Tây một phen hỗn loạn. Cụ thể, đầu 2016, thương lái TQ ồ ạt mua cá tra trọng lượng lớn ở An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ… với giá cao nên nhiều nông hộ cố để cá tra lớn. Nhưng đến thời điểm này, cá tra trọng lượng lớn lại không có người mua hoặc mua với giá rất thấp.

Thời điểm này, giá cá tra giảm xuống mức thấp nhất trong 5 năm qua, thấp hơn 4.000-4.500 đồng/kg so với đầu năm nay và giảm hơn 2.000 đồng/kg so với cùng kỳ năm ngoái. Nông dân đang đối mặt cảnh thua lỗ nặng.

Ảnh minh họa.

Hồi 4/2016, Bộ NN-PTNT cho biết, giá chanh dây tại Gia Lai giảm từ mức cao nhất 56.000 đồng/kg xuống 10.000 đồng/kg. Nguyên nhân được xác định là do thương lái TQ trước đó cố tình mua với giá rất cao khiến nông dân ồ ạt trồng chanh dây. Khi lượng thu hoạch lớn, họ đột ngột mua với giá rẻ làm nhà vườn điêu đứng.

Ở Việt Nam, nông sản bị thương lái TQ thao túng, ép giá đã xảy ra và liên tục lặp đi, lặp lại cả chục năm qua, Danh sách các loại nông sản bị TQ ép giá đang ngày càng dài.

Điển hình là chuyện lợn mỡ. Dù đã được khuyến cáo rất nhiều lần, song vào 4/2015, nông dân ở Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng… lại khóc ròng vì lợn siêu mỡ khi thương lái TQ dừng thua mua và biến mất khỏi thị trường. Mặc dù trước đó, chính các lái buôn này đã lùng mua, khuyến khích nông dân vỗ béo để lợn nhiều mỡ và hứa mua với giá cao.

Ông Nguyễn Quang Sơn, Trưởng phòng Hàng hóa xuất nhập khẩu thương mại (Cục giám sát quản lý, Tổng Cục Hải quan) cho hay, thương lái TQ liên kết chặt. Ví dụ, đến mùa vải, họ thống nhất mức giá 3 tệ/kg, khiến người dân tranh bán, đưa vải lên cửa khẩu rất nhiều. Khi đó, họ đồng loạt giảm xuống 2 tệ/kg. Cùng với đó, lực lượng kiểm dịch, kiểm soát rất chặt, khiến vải phải xếp hàng chờ, hỏng nhiều. Đến khi các thương lái Việt không kiên nhẫn được nữa, giảm giá xuống 1 tệ/kg thì họ mới mua.

“Tình trạng này không chỉ diễn ra với vài loại nông sản mà áp dụng cho tất cả các mặt hàng nông sản của Việt Nam. Chúng ta cũng gặp rất nhiều nhưng chưa rút được kinh nghiệm”, ông Sơn nói.

Không chỉ nông dân bị ép giá, thương lái Việt cũng dính đòn đau khi lái buôn TQ “đánh bài chuồn”.

Chiêu thức này rất đơn giản. Họ dụ thương lái Việt đi thu gom rồi mua lại với giá cao, sau đó lại tự tung chính hàng đó ra bán lại cho thương lái Việt để tạo nên những cơn sốt ảo. Đến thời điểm giá nông sản lên mức đỉnh điểm, thương lái Việt “ôm” số lượng hàng lớn để chuẩn bị xuất bán cho thương lái TQ thì họ “đánh bài chuồn”.

Hậu quả, thương lái Việt ôm hàng và mất trắng tiền. Trong khi đó, qua những lần mua đi bán lại, thương lái TQ đã “ẵm” một số tiền lớn rồi biến mất.

Nhiều người "bán mình" cho thương lái Trung Quốc, sẵn sàng hại người Việt vì chút lợi nhuận trước mắt

Lợi dụng thương lái Việt ép nông dân Việt

Điều đáng cảnh báo, gần đây, thương lái TQ còn lợi dụng lòng tham của một bộ phận người Việt, thuê chính người Việt để “né” các cơ quan chức năng, dễ bề thực hiện các chiêu trò thao túng của mình.

Chuyện vừa xảy ra ở Bình Thuận với quả thanh long. Bà Lê Thị Ngọc - Giám đốc Công ty TNHH xuất nhập khẩu Ngọc Hà (xã Hàm Minh, huyện Hàm Thuận Nam) cho biết, hiện nhiều DN kinh doanh thanh long xuất khẩu cạnh tranh không lại với các thương lái TQ hoạt động “chui”, đã buộc chuyển qua hoạt động cầm chừng, thậm chí nợ nần, phá sản.

Bà Ngọc còn tiết lộ, nhiều DN do người Việt đứng tên nhưng thực chất chỉ là “cây cảnh”, mọi hoạt động đều do TQ đầu tư, điều hành. Ngay DN của bà Ngọc cũng được người TQ tới đặt vấn đề thuê lại nhà xưởng, yêu cầu bà đứng tên pháp lý để họ tự đi thu mua thanh long, song bà từ chối.

Một chủ DN khác cũng ở Bình Thuận cũng cho biết, rất nhiều lái buôn TQ đang núp bóng sau những DN Việt để thao túng thị trường thanh long. Sau đó, ép cả người nông dân lẫn DN Việt vào cảnh thua lỗ. Điều đáng tiếc là vẫn có một bộ phận hám lợi, tiếp tay cho thương lái TQ lộng hành.

Chuyện hám lợi trước mắt, tiếp tay cho thương lái TQ cũng đã bị vạch rõ khi một số công ty du lịch Việt Nam vì hám lợi đã cho hướng dẫn viên du lịch Trung Quốc “núp bóng” hoạt động tràn lan ở Đà Nẵng, Vũng Tàu... Hậu quả, hướng dẫn viên du lịch Việt bị mất việc, thị trường du lịch khó kiển soát còn các thông tin lịch sự văn hóa Việt Nam bị xuyên tạc

Ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hiệp hội siêu thị Hà Nội cho biết, đang có một bộ phận người Việt, DN Việt vì chút lợi nhuận cho riêng mình mà tiếp tay cho người Trung Quốc, vô tình gây hại chính người nông dân mình.

Ông Phú cho rằng, chuyện nông sản bị thương lái Trung Quốc ép giá là câu chuyện của cả chục năm qua và mức độ không những không giảm mà ngày càng tăng hơn, xuất hiện thêm nhiều chiêu trò mới.

Ông Phú cho biết, sau mỗi lần bị mắc bẫy thương lái Trung Quốc, các cơ quan chức năng thường lên tiếng cảnh báo, khuyến cáo người nông dân không nên hám lợi trước mắt. Thế nhưng, người nông dân không đáng trách bởi ai cũng muốn nông sản mình làm ra bán được giá cao.

“Trách nhiệm lớn nhất vẫn thuộc về cơ quan chức năng khi không đảm bảo được đầu ra cho nông sản, để người dân tự vật lộn. Nhờ đó, thương lái Trung Quốc mới dễ dàng thao túng, ép giá nông sản”, ông Phú chia sẻ.

“Điều này cần học người Thái Lan. Từ sản xuất tới tiêu thụ, lợi nhuận người nông dân được hưởng 70%, các tầng lớp thương lái trung gian được chia nhau 30%”. Ông Phú nói và cho biết, Việt Nam đang ngược lại, lợi nhuận phần lớn rơi vào túi thương lái, nông dân chỉ được vài %, thậm chí trắng tay.