PV: Anh có thể nói rõ hơn công việc của một đạo diễn hình ảnh?

Đạo diễn Nguyễn Tranh: Đạo diễn hình ảnh trước tiên phải hiểu được tinh thần nội dung câu chuyện trong kịch bản và cách mà đạo diễn phim muốn thực hiện như: tính cách và tâm lý của nhân vật trong phim như thế nào, bối cảnh, không gian và thời gian ra sao, màu sắc, trang phục, thiết kế, ánh sáng… Sau đó, đạo diễn hình ảnh sẽ cùng làm việc với đạo diễn phim để quyết định từng bối cảnh, từng phân đoạn và từng cảnh quay. Phần quan trọng nữa quyết định sự thành công của bộ phim là phải có một ê-kíp làm việc thật sự ăn ý, hiểu nhau thì mới hiệu quả. Vì thế đạo diễn phim có thời gian tập trung cho diễn xuất của diễn viên nhiều hơn. Còn lại, cách đặt ánh sáng, diễn viên đi qua đi lại như thế nào… đạo diễn hình ảnh sẽ hỗ trợ dàn dựng sắp xếp với đạo diễn phim.

PV: Vậy đạo diễn hình ảnh phải chăm chút từng chi tiết trong một bộ phim như thế nào?

Đạo diễn Nguyễn Tranh: Nói chung về thẩm mỹ, mỗi người cần có một cách nhìn nhận khác nhau. Mỗi đạo diễn hình ảnh sẽ có cách xử lý ánh sáng, những sắc độ và góc độ trong khuôn hình khác nhau. Và làm thế nào để có được những hình ảnh mà khán giả xem họ đồng cảm được với mình, đó là sự thành công của những người làm đạo diễn hình ảnh.

Đạo diễn Nguyễn Tranh trên phim trường

Có được một số thành công trên là nhờ tôi trải qua quá trình học hỏi, lao động không ngừng gần 10 năm, cộng với năng khiếu và cảm nhận riêng của mỗi người là nhân tố rất quan trọng trong nghề này. Nhưng trong 10 năm đó thì 2/3 thời gian đầu tôi đi làm vì mưu sinh là chính. Còn 1/3 thời gian về sau tôi cảm thấy mình đã gắn bó với công việc này và làm thế nào để sống được với nghề. Tôi muốn vượt lên nên đã dấn thân vào con đường này đến bây giờ và nghề này cũng cần niềm đam mê lớn mới thành công. Dù rằng tôi không có cơ hội được đào tạo bài bản trong nhà trường nhưng tôi có may mắn là được tiếp xúc với những đạo diễn, nhà quay phim rất giỏi thuở chập chững vào nghề. Họ đã cho tôi nhiều kinh nghiệm quý giá khi làm đạo diễn hình ảnh.

PV: Trong các phim đã làm, anh thấy phim nào làm cực nhất?

Đạo diễn Nguyễn Tranh: Cực nhất có lẽ là phim “Áo lụa Hà Đông”. Đây cũng là phim mà lần đầu tiên tôi làm phim nhựa cùng với đạo diễn hình ảnh Trinh Hoan. Vì nội dung câu chuyện và nhân vật trong phim quá cực khổ nên quay phim cũng phải cực theo. Diễn viên lặn lội mò cua bắt ốc thì đạo diễn quay phim cũng phải xuống sông, nhân vật lên núi thì mình phải leo trèo. Chúng tôi cùng dầm mưa dãi nắng với nhân vật suốt 4 tháng trời. Còn phim truyền hình thì áp lực không quá lớn đối với đạo diễn hình ảnh nhưng đạo diễn phim thì rất cực vì phải lo làm sao để mọi thứ kịp tiến độ đã đề ra. Như một bộ phim, đạo diễn đòi hỏi quay 3 ngày/tập nhưng nhà sản xuất không đủ kinh phí thì đành rút lại còn 2 ngày chẳng hạn. Nhưng nếu nhà sản xuất ép thời gian làm phim ngắn quá thì sản phẩm tạo ra ít có chất lượng.

PV: Có ý kiến cho rằng, dường như những phim có kinh phí Nhà nước chất lượng tốt hơn, anh nghĩ như thế nào về điều này?

Đạo diễn Nguyễn Tranh: Tốt hay không thì cũng tùy vào những người thực hiện, nhưng mỗi năm phim Nhà nước cũng chỉ đếm trên đầu ngón tay nên không thể nào đáp ứng nhu cầu khán giả. Tôi thấy người Việt rất thích xem phim Việt nhưng chất lượng phim mình còn thấp nên nhiều khán giả quay lưng là điều dễ hiểu. Khi làm phim, chúng tôi còn gặp một số nhà sản xuất, thậm chí không để ý chất lượng phim sản xuất như thế nào. Chúng tôi phải tự xoay sở còn họ chỉ cần có phim để phát sóng. Đa số chạy theo số lượng nhiều hơn chất lượng.

Đạo diễn Nguyễn Tranh đang chăm chút hình ảnh cho phim "Đẹp từng centimet"

PV: Thời gian qua, nhiều đạo diễn Việt kiều được giải thưởng điện ảnh quốc gia, hà cớ tại sao?

Đạo diễn Nguyễn Tranh: Tôi thấy những đạo diễn Việt kiều về nước làm phim và đoạt giải cũng rất xứng đáng. Không phải họ là Việt kiều mới đoạt giải vì trên thực tế có rất nhiều đạo diễn Việt kiều về nhưng phim của họ không thành công. Hiện tại những đạo diễn như Lưu Huỳnh, Victor Vũ, Charlie Nguyễn, Cường Ngô… là họ giỏi thực sự chứ không chỉ vì cái mác Việt kiều mà được đánh giá cao. Còn chuyện học hành ở nước ngoài là chuyện khác nữa. Không phải ai học đạo diễn ở nước ngoài về Việt Nam cũng thành công hết đâu.

PV: Nhiều người trong nghề cho rằng, ở nước ta làm đạo diễn rất cực, anh thì nghĩ sao?

Đạo diễn Nguyễn Tranh: Nói về vấn đề này, tôi nhớ lại một chuyện. Đầu thập niên 90 của thế kỷ trước khi phim “Người Tình” (bộ phim dựa theo tiểu thuyết cùng tên của nữ văn sĩ người Pháp Marguerite Duras - PV) bấm máy quay ở Việt Nam, tôi có tham gia phụ việc trong nhóm thiết kế. Đi làm việc bao nhiêu tháng trời cùng đoàn phim mà tôi không thấy ông đạo diễn phim lớn tiếng hay la hét chút nào. Đôi khi mình muốn nghe ông nói cái gì đó cũng khó. Có được như vậy vì xung quanh họ có quá nhiều người giỏi.

Chỉ một ví dụ nhỏ như cảnh chia tay trên bến cảng, hôm quay có hàng ngàn người trên phim trường nhưng làm việc êm ru. Còn ở hiện trường phim của mình mà có khoảng 50-70 người thì ồn ào lung tung đủ thứ chuyện. Do đó, làm đạo diễn ở Việt Nam thì phải quán xuyến “bao sân” từ A đến Z, không hề đơn giản. Vì thế nhiều người cho rằng làm đạo diễn ở Việt Nam cực và khó cũng không sai.

PV: Năm nay đạo diễn có dự định ra mắt phim mới?

Đạo diễn Nguyễn Tranh: Nếu mọi chuyện đúng như trong kế hoạch thì cuối năm nay tôi sẽ làm đạo diễn hình ảnh cho một phim điện ảnh. Phim này vẫn còn trong dự án nên chưa thể nói gì. Còn phim truyền hình thì cũng có vài công ty sản xuất phim mời nhưng tôi chưa nhận vì đang chờ cho một số điều kiện làm phim truyền hình tốt hơn thì sẽ thực hiện.

PV: Cảm ơn anh. Chúc cho những dự án phim mới của anh thành công.

Thiên Thanh (thực hiện)