Chị Trần Thị Nga, ngụ chung cư 1A-1B, Nguyễn Đình Chiểu, quận 1, TP HCM, kể với VnExpress.net, lúc mới dọn đến chung cư, tòa nhà có dịch vụ gì thì gia đình dùng thứ nấy. Đến khi Internet liên tục xảy ra sự cố, chất lượng đường truyền kém, chị gọi điện cho nhà mạng yêu cầu sửa chữa thì phải chờ dài cổ không ai hỗ trợ. Nổi giận, khách hàng cắt dịch vụ cũ, tìm một công ty viễn thông khác và đề nghị lắp đặt đường truyền mới. Tuy nhiên, chị chưng hửng khi được ban quản lý chung cư thông báo tòa nhà dùng đường truyền Internet độc quyền, không có nhà mạng thứ hai. Cuối cùng, gia đình chị Nga phải dùng 3G để truy cập internet.

Bức xúc trước kiểu dịch vụ một chiều, chị Nga phàn nàn: "Vị thế độc quyền dẫn đến việc nhà mạng chẳng xem khách hàng ra gì. Tôi là người trả tiền mà không được tôn trọng, không được chọn dịch vụ mình ưng ý, quyền của người tiêu dùng nằm ở đâu?”.

Trường hợp ở chung cư 1A-1B Nguyễn Đình Chiểu không phải là cá biệt. Anh Nguyễn Khoa, ngụ chung cư Khang Phú bộc bạch: "Tòa nhà hoạt động từ tháng 1/2008, truyền hình cáp đã bị phàn nàn nhiều lần thế nhưng bà con vẫn phải dùng vì không có nhà cung cấp dịch vụ thứ hai tại chung cư”.

Anh Khoa cho hay, các hộ dân đã phản ánh với đơn vị cung cấp dịch vụ về việc hình ảnh mờ, nhiễu, quá ít các kênh thông tin. Tuy nhiên chất lượng dịch vụ không được cải thiện.

Chung cư Khang Phú, một trong những tòa nhà có tình trạng độc quyền kinh doanh dịch vụ. Ảnh: Vũ Lê.

Trong khi đó, các hộ dân chung cư Gia Phú (quận Bình Tân) cũng căng thẳng về tình trạng độc quyền. Anh Tuấn, ở lô A, chung cư Gia Phú, nói với VnExpress.net: "Ở đây từ nhà thầu giữ xe đến dịch vụ truyền hình cáp, viễn thông… chỉ có một đơn vị phân phối. Nếu chất lượng dịch vụ kém thì chúng tôi vẫn phải dùng chứ chẳng biết làm sao”.

Anh Tuấn thuật lại, hiện dịch vụ giữ xe tại chung cư Gia Phú được chủ đầu tư chỉ định một nhà thầu thực hiện. Mới đây, nhà thầu đòi tăng giá, nhưng chỉ báo với chủ đầu tư mà không lấy ý kiến các hộ dân. "Lẽ ra, cư dân trả tiền giữ xe, họ phải được quyền chọn nhà thầu, được kiểm soát giá cả”, anh Tuấn nói.

Dịch vụ truyền hình cáp tại chung cư Gia Phú cũng rơi vào tình trạng độc quyền. Chủ đầu tư trước đây đã ký hợp đồng cung cấp các hạ tầng kỹ thuật cho hệ thống truyền hình cáp. "Hình ảnh mờ, nhiễu, chất lượng giảm sút. Nhiều hộ muốn cắt dịch vụ này để đổi sang nhà cung cấp truyền hình khác nhưng không có chỗ cho đơn vị thứ hai”, một hộ dân cho hay.

Hiện nay, một số cư dân chung cư Gia Phú tính đến chuyện mua chảo bắt sóng để lắp đặt cho tivi nhà mình nhưng ở chung cư không có chỗ để gắn. Khó khăn chung là, nếu mỗi nhà đều gắn chảo thu sóng thì sân thượng chung cư không đủ chỗ phục vụ.

Trưởng ban quản trị cung cư Khang Phú, Nguyễn Khoa Minh phân tích: "Người mua nhà cũng là người tiêu dùng có quyền lựa chọn sản phẩm và dịch vụ tốt nhất khi trả các chi phí. Thế nhưng, với trường hợp nhà chung cư, các hộ dân lại bị tước mất quyền này”.

Theo ông Minh, người mua nhà đang bị áp đặt sự độc quyền không mang lại lợi ích cho họ. Ban quản trị hoàn toàn có quyền thanh lý hợp đồng độc quyền mà chủ đầu tư đã ký trước đó với một đơn vị cung cấp dịch vụ. Ban quản trị cũng có quyền lập một hợp đồng mới phá bỏ vị thế độc quyền, bảo vệ quyền được lựa chọn dịch vụ cho các hộ dân. "Hiện vai trò của Ban quản trị chưa được pháp luật bảo vệ nên không giúp được gì cho việc chống độc quyền này”, ông Minh nhận xét.

Thị trường chung cư TP HCM được đánh giá đầy tiềm năng nhưng sẽ phải đối mặt với nhiều tranh cãi, tranh chấp, bức xúc từ quá trình vận hành nhà chung cư. Ảnh: Vũ Lê.

Còn thành viên ban quản trị chung cư Gia Phú, Lê An Tân lại cho rằng: "Cách giải quyết chống độc quyền ổn nhất là từ phía Nhà nước. Cơ quan quản lý phải quy định chống độc quyền trong nhà chung cư, vì chờ đợi chủ đầu tư tỏ thiện chí là rất khó”.

Về phía các chủ đầu tư, hiện tượng độc quyền dịch vụ trong nhà chung cư được giải thích là câu chuyện ngoài ý muốn và hoàn toàn có thể cải thiện được. Đại diện chủ đầu tư chung cư Gia Phú Trịnh Minh Thanh giãi bày: "Năm 2005, chúng tôi đã ký hợp đồng đầu tư xây dựng dịch vụ mỗi loại với một đơn vị, trong đó có dịch vụ truyền hình cáp. Hệ thống này được đầu tư khi khách hàng còn chưa mua căn hộ. Đây là cơ sở hạ tầng chủ đầu tư chuẩn bị sẵn cho người dân”.

Theo ông Thanh, nếu không hài lòng với nhà cung cấp dịch vụ truyền hình cáp hiện nay, các hộ dân hoàn toàn có thể ký với một đơn vị cung cấp dịch vụ truyền hình cáp mới. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là đơn vị này phải tự đầu tư hạ tầng kỹ thuật và thông báo việc này với chủ đầu tư của tòa nhà.

Riêng câu chuyện nhà thầu độc quyền đơn phương đòi tăng giá giữ xe, ông Thanh giải thích: "Chung cư Gia Phú xây trước Luật Nhà ở, nhà để xe thuộc sở hữu của chủ đầu tư nên chúng tôi có quyền chỉ định nhà thầu. Tuy nhiên, nhà thầu tự cân đối thu chi, làm việc với cư dân để thống nhất giá cả chứ không được đơn phương tăng giá”.

Còn đại diện chủ đầu tư chung cư Khang Phú thừa nhận, tuy hiện chỉ có một nhà cung cấp dịch vụ truyền hình cáp trong tòa nhà nhưng nếu dịch vụ không đạt, có sự phản ánh của cư dân, thì chủ đầu tư sẽ yêu cầu nhà mạng khắc phục. "Khi đầu tư xây dựng chung cư, chủ đầu tư đã thông báo mời các đơn vị cùng tham gia vào quá trình xây dựng dự án. Tuy nhiên không phải cứ tham gia ngay từ đầu thì muốn làm gì thì làm”, ông nói.

Theo Vnexpress