Tua bin gió tại nhà máy điện gió ngoài khơi Đông Hải, tỉnh Trà Vinh. (Ảnh: VPG)

Quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo có thể được đầu tư mạnh từ nước ngoài, khi các công ty rót tiền vào châu Á để tìm cách đa dạng hóa nguồn đầu tư bên ngoài Trung Quốc. Điều này có thể dẫn đến sự gia tăng mạnh trong việc triển khai các dự án năng lượng tái tạo cũng như sản xuất bền vững. Tuy nhiên, bất chấp tất cả những lợi ích này, Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào than, dầu mỏ và khí đốt tự nhiên.

Một lý do chính thúc đẩy đầu tư năng lượng tái tạo vào Việt Nam là do sự phụ thuộc nhiều vào than hiện nay. Trong khi các nước trong khu vực đã chuyển sang sử dụng khí đốt tự nhiên thì than vẫn là nguồn năng lượng hàng đầu ở Việt Nam. Than và dầu mỏ chiếm hơn 73% lượng tiêu thụ năng lượng cả nước vào năm 2021, trong khi lượng khí thải đã tăng 544% kể từ năm 2000. Các chính sách mới trong Kế hoạch Phát triển Điện lực số 8 của Chính phủ đề cập đến việc sử dụng than, quy định sẽ không có nhà máy điện than nào được xây dựng sau năm 2030 và đến năm 2050, than sẽ không còn được sử dụng để sản xuất năng lượng nữa.

Bất chấp những thách thức mà Việt Nam hiện đang phải đối mặt, Chính phủ vẫn cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Những năm qua đã chứng minh tầm quan trọng của quá trình chuyển đổi này. Năm 2020, Việt Nam lắp đặt 11,6 GW công suất tái tạo mới, đứng thứ ba thế giới chỉ sau Trung Quốc và Hoa Kỳ. Một trong những chuyển đổi thành công nhất là ở lĩnh vực năng lượng gió, lĩnh vực đóng vai trò quan trọng trong tổng công suất lắp đặt mới. Công suất lắp đặt điện gió vào năm 2021 là 4.000 MW, cao hơn hẳn so với năm 2020 (540 MW).

Một trong những dự án quan trọng nhất cho sự phát triển năng lượng sạch ở Việt Nam là việc thực hiện các Thỏa thuận mua bán điện trực tiếp (DPPA). Các DPPA này cho phép các công ty tiếp cận năng lượng tái tạo từ các nhà khai thác mà không yêu cầu cải thiện cơ sở hạ tầng công cộng. Chúng cũng cải thiện sức hút của khoản đầu tư vì việc tiêu thụ năng lượng được đảm bảo. Việt Nam có mức thuế đầu vào thấp nhất trên thế giới. Điều này không khuyến khích đầu tư tư nhân vào năng lượng tái tạo và do đó cản trở việc phát triển các trang trại năng lượng mặt trời và gió quy mô lớn.

Kishore Ram, chuyên gia về năng lượng tái tạo đang làm việc tại Việt Nam, nhấn mạnh tiềm năng năng lượng tái tạo rất lớn của đất nước. Một phần là do kích thước bờ biển Việt Nam giúp điện gió ngoài khơi trở thành lựa chọn hàng đầu. Mặc dù chi phí phát triển năng lượng gió ngoài khơi đắt hơn các năng lượng khác nhưng lại có nhiều không gian vận hành và tốc độ gió cao hơn. Khi được hỏi cần phải làm gì để phát triển ngành năng lượng sạch của Việt Nam, Ram nhấn mạnh việc mở rộng lưới điện và hỗ trợ của Chính phủ là quan trọng nhất. Trong trường hợp mở rộng lưới điện, cần phải tăng công suất và tăng cường đầu tư tư nhân. Về phía Chính phủ, điều này có nghĩa là phải có kế hoạch thực hiện rõ ràng và đơn giản hóa quy trình đầu tư từ nước ngoài.

IEA: Tăng trưởng nhu cầu dầu đang mất đà

Trung Quốc: Ngành than đang chậm lại do đâu?

Trung Quốc: Liệu nhu cầu than có sắp đạt đỉnh khi năng lượng sạch phát triển?