Báo cáo Thống kê Năng lượng Thế giới 2024. Ảnh AFP

Đây là báo cáo thường niên (ấn bản thứ 73) được Viện Năng lượng phối hợp với KPMG và Kearney, công bố vào ngày 21/6, là một trong những ấn phẩm thống kê chính liên quan đến năng lượng.

Mức tiêu thụ kỷ lục

Mức tiêu thụ năng lượng sơ cấp toàn cầu lên tới 619,6 exajoules (EJ) vào năm 2023, cao hơn 2% so với năm 2022, đây là một năm kỷ lục (và cao hơn khoảng 5% so với năm 2019, mức trước Covid).

Cần lưu ý rằng mức tiêu thụ năng lượng ở châu Âu đã giảm gần 2,2% trong năm ngoái, trong khi ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương tăng gần 5% (+6,5% đối với Trung Quốc, quốc gia chiếm hơn 1/4 lượng tiêu thụ của thế giới).

Mức tiêu thụ năng lượng bình quân đầu người tăng lên trung bình 77 GJ/người vào năm 2023 (+ 1,1% so với năm 2022), với sự khác biệt rất lớn giữa các vùng (14,3 GJ/người ở châu Phi năm 2023, so với 230 GJ ở Bắc Mỹ).

Sản lượng điện mặt trời tăng + 24,2%

Báo cáo Thống kê Năng lượng Thế giới 2024 ghi nhận rằng quá trình điện khí hóa - được cho là tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi năng lượng dựa trên các lĩnh vực phát thải carbon thấp - tiếp tục giúp sản lượng điện toàn cầu đạt 29.925 TWh vào năm 2023 (+ 2,5% so với năm 2022). Đồng nghĩa tốc độ tăng trưởng cao hơn 25% so với mức tiêu thụ năng lượng tổng thể.

Tuy nhiên, cho đến nay, than vẫn là nguồn điện chính trên thế giới (35,2% vào năm 2023), bất chấp sự phát triển của các lĩnh vực tái tạo. Sản xuất năng lượng mặt trời vẫn có mức tăng trưởng đặc biệt là 24,2% vào năm 2023, nhưng chỉ chiếm 5,5% tổng nguồn điện toàn cầu.

Các nguồn năng lượng tái tạo khác (thủy điện dẫn đầu với 14,3% tổng nguồn điện toàn cầu), và năng lượng hạt nhân (tỷ trọng vẫn ổn định ở mức khoảng 9% tổng nguồn điện, với việc xây dựng các lò phản ứng mới ở Trung Quốc, và sự chuẩn bị tốt hơn của các nhà máy điện hạt nhân Pháp bù đắp cho việc đóng cửa các nhà máy điện hạt nhân của Đức), tỷ trọng của các ngành phát thải carbon thấp trong sản xuất điện toàn cầu đã tăng lên 39,2% vào năm 2023.

81,5% nhiên liệu hóa thạch trong cơ cấu năng lượng toàn cầu vào năm 2023

Tỷ trọng năng lượng tái tạo trong cơ cấu năng lượng toàn cầu đã tăng 14,6% vào năm 2023 (so với 14,2% vào năm 2022), nhưng vẫn còn cách xa tỷ lệ của năng lượng hóa thạch (chiếm 81,5% trong cơ cấu năng lượng vào năm 2023 và chỉ giảm 0,4% so với năm 2022).

“Nếu tỷ trọng nhiên liệu hóa thạch giảm ở châu Âu (lần đầu tiên trong lịch sử chiếm dưới 70% tổng nguồn năng lượng) và ở Mỹ (-0,5% với tổng số 80%) nhờ vào việc tăng cường các nguồn năng lượng tái tạo, sử dụng năng lượng hạt nhân và giảm tiêu thụ than - điều chưa từng có kể từ năm 1965 – đạt dưới 10 EJ vào năm 2023, động lực này vẫn chưa thể tác động các nước mới nổi", công ty Kearney Consulting chỉ rõ.

Trong số những điểm nổi bật, Kearney nhấn mạnh rằng “tiêu thụ than ở Ấn Độ đã vượt quá mức tiêu thụ tổng hợp của Bắc Mỹ và Châu Âu lần đầu tiên vào năm 2023”.

Cho đến nay, dầu, than và khí tự nhiên là ba nguồn năng lượng hàng đầu trên thế giới, chiếm lần lượt 31,7%, 26,5% và 23,3% tổng nguồn năng lượng năm 2023.

Lượng khí thải CO2 ngày càng cao

Do mức tiêu thụ năng lượng hóa thạch ngày càng cao, lượng khí thải CO2 toàn cầu liên quan đến năng lượng tiếp tục tăng: lên tới 35,1 tỷ tấn vào năm 2023, cao hơn 1,6% so với năm 2022.

Cộng thêm khí thải mêtan và lượng khí thải liên quan đến quá trình đốt cháy, lượng khí thải nhà kính đã vượt quá 40,4 tỷ tấn CO2 tương đương vào năm ngoái.

Mỹ - vua dầu mỏ

Sản lượng dầu thô toàn cầu đạt kỷ lục mới với 96,3 triệu thùng mỗi ngày (Mb/d) vào năm 2023 (tăng 1,8 Mb/d so với năm 2022).

Mỹ đang củng cố vị thế là nhà sản xuất hàng đầu thế giới, với 19,4 Mb/ngày được khai thác vào năm 2023 (+ 8% so với năm 2022), tương đương khoảng 20,1% nguồn cung toàn cầu vào năm ngoái. Ả Rập Saudi (11,8%) và Nga (11,5%) theo sau với khoảng cách khá xa. Liên minh châu Âu chiếm 0,3% sản lượng dầu thô toàn cầu vào năm 2023.

Khí đốt

Mỹ vẫn là nhà khai thác khí đốt tự nhiên chính trên toàn cầu (25,5% sản lượng toàn cầu vào năm 2023 và sản lượng quốc gia tăng 4,2% so với năm 2022). Họ cũng đã vượt qua Qatar để trở thành nước xuất khẩu LNG (khí tự nhiên hóa lỏng) hàng đầu thế giới (20,8% xuất khẩu toàn cầu) với mức tăng xuất khẩu của Mỹ gần 10% vào năm ngoái.

Trái ngược với tiến bộ của Mỹ, Nga chứng kiến ​​xuất khẩu khí đốt qua đường ống – bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt – giảm 24% vào năm 2023, trong khi xuất khẩu bằng đường biển dưới dạng LNG chỉ giảm khoảng 2%.

Cần lưu ý rằng, Báo cáo Thống kê Năng lượng Thế giới 2024 còn cung cấp các dữ liệu chi tiết về giá nhiên liệu hóa thạch, nhiên liệu sinh học và các khoáng sản quan trọng trong quá trình chuyển đổi năng lượng.

Gazprom giải thích nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng năng lượng thế giới hiện nay

5 động lực thúc đẩy thay đổi hệ thống năng lượng toàn cầu

Các ông trùm năng lượng thế giới nói gì về tương lai LNG?