Đầu năm 2023, bức tranh xuất khẩu Việt Nam - Trung Quốc còn có một số “điểm mờ” với mức tăng trưởng chưa như kỳ vọng thì các mảnh ghép của những tháng sau đó đã tươi sáng và rõ nét hơn.

Năm 2023, Xuất khẩu của nước ta sang Trung Quốc đảo chiều từ mức giảm 2,2% hồi đầu năm sang mức tăng 6,2% sau 11 tháng.

Với mức tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc 10 tháng đầu năm 2023 tăng 5,13%, cao hơn mức tăng 3,18% của cả năm trước đã cho thấy những giải pháp đồng bộ của Chính phủ, các bộ ngành và đặc biệt là Bộ Công Thương trong việc nỗ lực mở rộng đưa hàng Việt vào thị trường Trung Quốc phát huy được hiệu quả, tạo nền tảng vững chắc cho những năm tiếp theo.

Thông tin từ Vụ thị trường châu Á - châu Phi (Bộ Công Thương) cho biết, theo thống kê của Hải quan Việt Nam, kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam - Trung Quốc năm 2022 đạt 175,56 tỷ USD, tăng 5,47% so với năm 2021 và chiếm 24% trong tổng XNK của Việt Nam

Trong đó, xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 57,7 tỷ USD, tăng 3,18%; nhập khẩu từ Trung Quốc đạt 117,8 tỷ USD, tăng 6,63%; nhập siêu ở mức 60,1 tỷ USD, tăng 10,18%. Trung Quốc tiếp tục là đối tác thương mại lớn nhất, thị trường nhập khẩu lớn nhất và thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam, sau Mỹ.

Năm 2023, kim ngạch XNK sang Trung Quốc có nhiều khởi sắc, đặc biệt từ quý 2 trở đi. Tính chung 10 tháng năm 2023, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam với Trung Quốc đạt 138,9 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 49,5 tỷ USD (chiếm 17% giá trị xuất khẩu của Việt Nam), tăng 5,13%; nhập khẩu từ Trung Quốc đạt 89,3 tỷ USD (chiếm 33,4% giá trị nhập khẩu của Việt Nam).

Với dân số 1,411 tỷ người, Trung Quốc là một thị trường xuất khẩu quan trọng của Việt Nam, đặc biệt là nhóm hàng nông lâm thủy sản. Đơn cử với mặt hàng rau quả, xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm tỷ trọng 53,7% lượng hàng xuất ra nước ngoài; Xuất khẩu vải thiều chiếm 90%; XK thanh long chiếm hơn 80%... Với mặt hàng sắn, thị trường này cũng chiếm tới 91,47% tỷ trọng xuất khẩu; Với cao su là 71% và Trung Quốc hiện là thị trường thứ 3 của xuất khẩu thủy sản Việt Nam.

Những lợi thế về quy mô thị trường, xu hướng tiêu dùng, vị trí địa lý của thị trường Trung Quốc đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam là đã rõ, nhưng để tận dụng được các lợi thế đó thì không hề đơn giản. Thói quen kinh doanh của không ít doanh nghiệp và người nông dân trong nhiều năm qua là “có gì bán nấy”, ưa chuộng phương thức xuất khẩu tiểu ngạch, làm việc qua các thương lái… nên không có sự chủ động và chiến lược dài hạn, dễ lúng túng trước những quy định mới của nước nhập khẩu. Bởi lẽ đó, Trung Quốc, một thị trường gần mà có lúc lại trở nên “xa tít”. Có thời điểm, hàng xuất khẩu không đáp ứng yêu cầu nhập khẩu phải nằm chờ ở cửa khẩu do phía bạn sửa đổi luật An toàn thực phẩm và các quy định về nhập khẩu hàng hóa; Thủ tục nhập khẩu cũng được quy định chặt chẽ hơn về nguồn gốc xuất xứ, nhãn mác…

Trong 12 hội nghị giao ban thương vụ của năm 2023, giải pháp đưa hàng hóa sang thị trường Trung Quốc được thực hiện riêng một buổi vào tháng 4/2023 với chủ đề “Triển vọng xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang thị trường Trung Quốc trong bối cảnh mới”. Đây là sự vào cuộc kịp thời của Bộ Công Thương ngay sau khi nhận thấy diễn biến xuất khẩu những tháng đầu năm sang thị trường Trung Quốc có chiều hướng kém tích cực, khi quý I/2023 kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đến Trung Quốc đạt 11,9 tỷ USD, giảm 11,3% so với cùng kỳ năm 2022.

Tại hội nghị này, các cơ hội xuất khẩu, những khó khăn vướng mắc và các giải pháp tháo gỡ để xuất nhập khẩu được đẩy mạnh với thị trường Trung Quốc đã được nhận diện. Và trong nhiều cuộc giao ban thương vụ tiếp theo, những tín hiệu tích cực hay những thay đổi quy định của thị trường này; các vướng mắc của doanh nghiệp, ngành hàng cụ thể khi xuất khẩu sang Trung Quốc… tiếp tục được Thương vụ và và các vụ chức năng của Bộ Công Thương giải đáp; tập hợp các kiến nghị để phối hợp với các bộ, ngành liên quan báo cáo Chính phủ nhằm có các tham mưu chính sách phù hợp, kịp thời.

Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 4/2023.

Cùng với đó, hoạt động xúc tiến thương mại trực tiếp tại thị trường Trung Quốc cũng được Bộ Công Thương tập trung đẩy mạnh thông qua tham gia các triển lãm, hội chợ. Tại Hội chợ ASEAN - Trung Quốc (CAEXPO) diễn ra vào tháng 9/2023, khu gian hàng thương mại Việt Nam có quy mô lớn nhất trong số các nước ASEAN với sự tham gia của 120 doanh nghiệp, hơn 200 gian hàng. Theo Cục Xúc tiến thương mại, đã có khoảng 100 doanh nghiệp Việt Nam tham dự các chương trình giao thương, hội thảo tại hội chợ, tổng giá trị giao dịch thương mại và ký kết hợp đồng, thỏa thuận hợp tác đầu tư và kinh doanh tại hội chợ bình quân đều đạt gần 100 triệu USD. Bên cạnh đó, doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội làm việc và giao dịch với khoảng 50.000 thương nhân Trung Quốc, doanh nghiệp lớn của các nước ASEAN và quốc tế.

Gần đây nhất, tháng 11/2023, Bộ Công Thương và Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc đã phối hợp với Ủy ban Xúc tiến Thương mại Trung Quốc (CCPIT) tổ chức “Hội nghị xúc tiến thương mại và giao thương Việt Nam - Trung Quốc”. Ngay sau hội nghị, các doanh nghiệp Việt Nam đã thực hiện các hoạt động kết nối giao thương B2B trực tiếp với doanh nghiệp Trung Quốc, ước tính có hơn 150 lượt giao dịch đã diễn ra. Cùng với hoạt động này, Cục Xúc tiến thương mại đã và đang chủ động phối hợp cùng với Đại sứ quán, Thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc, CCPIT Trung Quốc tại Trung ương và địa phương tổ chức nhiều đoàn doanh nghiệp Việt Nam giao dịch và làm việc tại các địa phương và Hội chợ tại Trung Quốc để kết nối giao thương trực tiếp với doanh nghiệp Trung Quốc, cũng như đón nhiều đoàn địa phương và doanh nghiệp Trung Quốc sang làm việc tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đã phối hợp cùng các địa phương biên giới như Lào Cai chức hội chợ thương mại quốc tế để tăng cường giao lưu thương mại giữa hai bên, đẩy mạnh tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu thông qua cửa khẩu quốc tế Lào Cai, giúp các doanh nghiệp tìm hiểu, thâm nhập thị trường Vân Nam và tạo đà phát triển mở rộng ra các địa phương khác của Trung Quốc.

P.V

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang phục hồi

VRES 2023: Bàn về xu hướng thị trường, chính sách và tín dụng ngành bất động sản

Một dấu mốc lịch sử mới trong quan hệ Việt Nam - Trung Quốc

Quan hệ Việt Nam - Trung Quốc đang phát triển đúng hướng